Hebjetgezien? (178): het Land van Waes

‘Populair wetenschappelijk’, dit etiket zou ik op “Het verhaal van Vlaanderen”, de nieuwe reeks van Tom Waes, door productiehuis De Mensen voor de VRT gemaakt, willen kleven. Maar die term klinkt toch steeds licht denigrerend en dat wil ik absoluut vermijden! Ze blijkt immers dadelijk haar opdracht te vervullen: entertainment dat primetime (zondagavond) waardig is, en wetenschappelijk gefundeerd – leerzaam, educatief voor alle leeftijden. Er werd dan ook meer dan drie jaren gewerkt om deze tiendelige serie, naar het Deense format ‘The story of Denmark’ op het scherm te krijgen, onder bezieling van showrunner Jesse Fabré.

We zien Tom Waes in een wijk ergens in een stadje in Limburg, hij verklaart wat het opzet is van wat hij ons zal serveren. Even later bevindt hij zich op dezelfde locatie maar wel 38.000 jaar eerder. In Vlaanderen dat nog geen Vlaanderen was, 14.000 vierkante kilometer groot. Een kaal landschap, geen bomen, geen planten, hooguit een beetje gras… de ijstijd. Maar daar strompelt een gezin het beeld binnen. Ze komen ergens uit het zuiden vandaan. Nomaden. De homo sapiens. Grenzen zijn er niet, paspoorten evenmin. En hier geen argwanende bevolking, geen Blok om te protesteren tegen de komst van deze migranten. Wat ze hier zoeken? Voedsel? Even later, maar ‘even’ kan in deze context lang zijn, zal deze homo sapiens dat andere oude exemplaar ontmoeten dat zich als – zo leren we – een volledig aparte lijn ontwikkelde: de Neanderthaler. Tot verrassing van Tom Waes, en de mijne, blijkt – nadat hij zich leende voor een DNA-onderzoek, dat wij moderne individuen, allen nog steeds tussen 1,5 en 2,5% DNA van de Neanderthaler bezitten.

Voorlopig, in de eerste aflevering, is de enscenering nog vrij sober, de taferelen bescheiden – er lopen weinig mensen rond in dat koude gebied. Wel ontdekken we dat u en ik mogelijk boven een grafheuvel wonen. Toen een piloot zich verwonderde over de talrijke cirkels die hij in het landschap beneden zich zag, bleken die hun oorzaak te vinden in het bestaan van duizenden graven van de homo sapiens. Urnen kwamen tevoorschijn. Zo maken we dan een heuse crematie mee van één van onze verre voorouders en doen een schietgebedje in het gezelschap van zijn familie. Sober, dat zal in volgende afleveringen veranderen. Met honderden zullen ze aantreden, de figuranten die het verleden van Vlaanderen moeten vertolken. In de achtste aflevering bijvoorbeeld zal men een scène draaien in een arbeiderswijk waar 127 gezinnen woonden, goed voor – historisch exact – 585 bewoners. Dus liet men precies dit aantal figuranten aandraven in de gemeente Geetbets, volwassenen, kinderen, baby’s… Er zullen ook veldslagen zijn, oproer, feestmalen in de eeuwen die ons nog wachten… Voor dit alles moesten kostuums worden voorzien – ze werden van over de ganse wereld verzameld. Zevenhonderd handgemaakte pruiken werden vervaardigd. En al de attributen… Decors… Uiteraard werd de digitale technologie optimaal benut.

Nadat we een mammoet zagen rondlopen, en gedood en geconsumeerd worden, waar wij nu ongestoord onze winkelkar volstouwen, mocht het zoetjesaan warmer worden. Het ijs kon smelten, en kijk daar scheidde Engeland zich af – tot dan was dat alles een ijsvlakte – de eerste Brexit!, en de Noordzee kon als toeristische attractie haar functie opnemen. Tijd om wat te relativeren oordeelde Waes: hij wees er op hoeveel jaren dit alles duurde in vergelijking met de tijdsspanne van wat nog komen moest, peanuts… En legde uit wat cruciaal was in de evolutie, ook dit werd in scène gezet: er werd nu alles begon te groeien en te bloeien, aan agricultuur gedaan. De mens settelde zich, vormde een gemeenschap. Gedaan met jagen en verzamelen, en trekken. Het dorp ontstond. En de landbouw, die betekende dé (r)evolutie. 

Was dit alles wetenschappelijk onderbouwd en verantwoord? Er werkten professoren, historici, archeologen, heemkundigen, archivarissen, wapendeskundigen, botanici mee. Men ging te rade in musea, bibliotheken, deed een beroep op iemand die dieren kweekte. En wat de gehanteerde taal betreft: taalhistoricus etymoloog Peter-Alexander Kerkhof zorgde voor historisch correcte Nederlandse dialogen met de juiste uitspraak.

De productie van ‘Het verhaal van Vlaanderen’ gaat een stapje verder dan de tien afleveringen die iedere zondag op Eén te zien zijn om 20u. Er verschijnen een overzichtsboek, een graphic novel, een strip (Suske en Wiske) en een Weetjesboek. Verder is er een speldoos. En een online quiz. Vermits de reeks, wat duidelijk is, een grote educatieve waarde heeft (niet alleen de weetjes zijn leuk maar de verbanden die gelegd worden met hoe wij als mens evolueren, de problemen van de maatschappij, het samenleven komen aan bod) wordt de leerkrachten de mogelijkheid geboden via Meemoo klassikaal met ‘Het verhaal…’ aan de slag te gaan.

En ja, de Vlaamse regering heeft twee miljoen in dit project geïnvesteerd. En ja, de zorgsector en kansarmen hebben geld nodig. Toch lijken me deze euro’s goed en nuttig besteed, dit is geen prestigeproject maar een reeks die intelligent entertainment en opvoedkundige waarde koppelt. 

Johan de Belie     

(foto VRT)