De auteur van “Floris ende Blancefloer” is gekend. Het betreft Diederik van Assenede (ca.1230-1290). We kennen zijn naam heel simpel omdat die vermeld wordt in de inleiding. Hij was een klerk die zich op een Frans voorbeeld (“Floire et Blanceflor”, 12de eeuw) inspireerde. Hieronder de samenvatting zoals Anton van Wilderode die in zijn lessen gaf, ondertussen ook al vijftig jaar geleden.
v.1-1576: aan het Spaanse hof bij de Saraceense (Mohammedaanse) koning Felis. Na zijn overwinning heeft hij een christelijke slavin als buit gekregen die hij aan zijn vrouw heeft geschonken. In werkelijkheid is dit een Frankische edeldame. Beide vrouwen worden vriendinnen, vooral omdat ze allebei een kind verwachten. De Saraceense krijgt een zoon, Floris, de Frankische een dochter, Blancefloer. De beide kinderen worden samen opgevoed en worden verliefd op elkaar. Hiertegen komt koning Felis in opstand: Floris wordt op kostschool gestuurd en Blancefloer wordt aan langsreizende kooplui verkocht. Op die manier komt zij in Babylonië terecht.
Als Floris naar huis komt, vertelt men hem dat Blancefloer dood is en als bewijs toont men hem haar graf. Als hij uit verdriet zelfmoord wil plegen, vertelt zijn moeder hem de ware toedracht. Hij gaat dan op queste naar Blancefloer en krijgt hiervoor van zijn moeder een toverring, die de drager ervan zal redden, als-ie in doodsgevaar verkeert.
v.1577-3973: aan het Babylonische hof bij de emir (Arabische vorst). Floris vindt vrij vlug het spoor van Blancefloer dat naar Babylonië leidt en daar konstateert hij dat ze opgesloten zit in een toren, samen met andere meisjes, waaruit de emir elk jaar zijn keuze doet. Die toren wordt bewaakt door een “portwerder” die een verwoed schaakspeler is. Op die manier wordt Floris met hem bevriend (hij wint weliswaar, maar hij laat de poortwachter de winst houden). Samen werken ze een list uit om Floris bij Blancefloer te brengen, met name via een bloemenkorf. Ze worden echter ontdekt en door een gerecht ter dood veroordeeld. Zo komt de ring ter sprake, terwijl de twee geliefden een hoofse diskussie voeren over wie nu eigenlijk mag worden gered. De rechters zijn hierdoor zo ontroerd dat ze hen vrijspreken. Op dat ogenblik arriveren boden uit Spanje met het nieuws van de dood van Floris’ ouders. Hij bekeert zich tot het christendom, ze huwen en ze krijgen een eerste dochter “Baerte hietsi metten breden voeten“. Dit zal later de moeder van Karel De Grote worden.
De moraal van het verhaal is dus overduidelijk dat de liefde alle verschillen (rang en stand, godsdienst, afstand…) overwint. Daarbij bereikt Floris zijn doel niet door geweld, maar door doorzettingsvermogen en vooral handigheid en list (dus niet meer brute kracht maar eerder intelligentie!). Ook Blancefloer is trouwens geen gewone “dumb blonde“, maar ook zij is listig en standvastig, net als Floris. Toch blijft het hele verhaal nogal idyllisch.
Het christelijke aspect blijft eigenlijk beperkt tot de bekering van Floris, zodat “Floris ende Blancefloer” samen met de sultan uit Mozarts “Die Entführung aus dem Serail” een van de weinige aanduidingen in de Westerse literatuur van hoe het hoofse karakter eigenlijk uit Arabië is aangewaaid (al is dit ondertussen aan kritiek onderhevig, zie o.m. Wim Van Rooy en Fons Mariën). In omgekeerde zin wordt dat ook “bewezen” door Dora van der Groen met haar versie van de abele spelen. Zij toont immers dat die hoofsheid vaak slechts een laagje vernis was op de nog steeds erg wildwest-achtige “cultuur” in onze contreien. Het aframmelen van vrouwen mocht dan misschien verdwenen zijn, het weggeven (bij een huwelijk) zal toch nog lange tijd “en vogue” zijn, want dat deed (doet) men in de islam natuurlijk ook!
Ronny De Schepper
P.S. Al deze verhalen vinden we ook terug in de Skandinavische saga’s van rond 1250: de Màgus saga jarls (de vier Heemskinderen), de Floris saga ok Blankiflùr, Parcevals saga, Ivents saga Artuskappa (Iwein), Tristrams saga ok Isondar enz.
dagelijks iets degelijks 