Rechtstreekse lijn met de burgemeester (24)

Onder de talloze boeken die gepubliceerd zijn over Temse(naars), zijn er heel wat die mij nauw aan het hart liggen. Hier volgen enkele voorbeelden.

Frans Buyens (1924-2004) schreef in 1941 – hij was toen 17 – Dwaze dromen, gaf het uit in eigen beheer en zorgde meteen voor een ‘schandaal’. Hij beschrijft daarin zijn verliefdheid op en vrijage met Hélène Cant, zijn latere echtgenote. Naar de (katholieke) normen van die tijd – onbegrijpelijk voor de onze – was het onzedige lectuur. Deken Jozef Rombaut kocht bij Werner Michiels in boekhandel ‘Techniek en Kunst’ alle voorhanden exemplaren op en vernietigde ze. Ik heb met Frans (en Lydia Chagoll) en Werner (en zoon Patrick) in de jaren ’90 nog een hoogst aangename avond beleefd, waarop het hele gebeuren werd uit de doeken gedaan. Van ‘Dwaze dromen’ weet ik het bestaan van slechts 3 exemplaren. Eén heb ikzelf geschonken aan het Gemeentebestuur. Ikzelf bewaar het exemplaar dat ik cadeau kreeg, toen ik in 1993 burgemeester werd.
Een curiosum is het luxekunstboek dat Roger Geerts, Luc De Ryck en Albert De Ryck in 1987 publiceerden over kunstschilder Jef De Pauw (1888-1930). Dit 176 bladzijden tellende boek, geïllustreerd met 100 kunstwerken (in kleur) en foto’s, is op slechts 500 exemplaren gedrukt. Roger Geerts verkocht zijn laatste exemplaren in 1997 aan een Galerij, die ze op haar beurt doorverkocht tegen 7.000 fr. (€175) per stuk.
De gedichten van IJzerheld Frans Van Raemdonck (1897-1917) werden in 1919 in luxe-editie (50 exemplaren) uitgegeven onder de titel De zielezang van Joris Sylphe. De bundel werd in 1922 in een meer democratische versie (500 exemplaren) heruitgegeven als De zielezang van Frans Van Raemdonck.
Een boek dat mij van jongsaf intrigeerde was De zaak De Laere van journalist Jos Cels (1923-2003), ondertitel: zijn schuld werd niet bewezen, met als inleidend citaat: Hoe het ook gegaan mag zijn – zoals de rechtbank aannam, dat het gegaan was, kan het niet gegaan zijn! Temsenaar Frans De Laere (1895-1973), Akkerstraat, was in 1950 veroordeeld tot levenslange dwangarbeid voor de moord (in 1944) op de 77-jarige Sint-Niklase juwelierster Jeannette Standaert, van wie hij een aangetrouwde neef was. Z’n leven lang heeft De Laere (tevergeefs) gevochten voor de herziening van zijn proces, daarin de laatste jaren (be)geleid door journalist Guy Van Bruyssel (Temse). Zijn advocaat tijdens het naoorlogse proces, Paul Naudts (1916-1999) (°Elversele, broer van burgemeester Emiel) verzekerde mij later dat De Laere onschuldig was, maar dat de vrouw die zijn alibi kon bevestigen dat om persoonlijke redenen niet (meer) kon doen…
In de Temsese én Vlaamse literatuur neemt Een spel van grote kinderen van de Duitsgezinde activist-schrijver Jef Hinderdael (1877-1948) een plaats apart in. Het is een sleutelroman: wat verhaald wordt, is waar gebeurd, maar de namen zijn gewijzigd (Temse is Kaaizand, Hinderdael is Van Dale…). Het boek beschrijft de gebeurtenissen in Temse in de weken voor en na het uitbreken van WO I. Tal van bekende Temsenaars en gebeurtenissen passeren de revue. Het boek is zowel uitgegeven in gewone als in luxe-editie. Alvorens Jefs oudste zoon, Siegfried, in 1986 naar de USA vertrok, heb ik hem uitgenodigd in Temse. Hij schonk toen de Duitse versie van het boek, inclusief het identificatielijstje.

Luc De Ryck