Morgen zal het 945 jaar geleden zijn dat de Duitse koning Hendrik IV naar Canossa trok om daar de vergiffenis van paus Gregorius VII af te smeken. We hielden er de uitdrukking “naar Canossa gaan” aan over, al heeft dat wellicht veel meer met de Duitse staatsman Bismarck, die in 1872 een politieke nederlaag dreigde te leiden. Tegenover de Rijksdag, het Duitse parlement, sprak hij toen de woorden Nach Kanossa gehen wir nicht (naar Canossa gaan we niet). Bismarck wilde daarmee aangeven dat hij zich niet onderdanig in het stof wilde wentelen en ten overstaan van de wereld wilde laten vernederen.
Hendrik IV (1050-1106) was de Rooms-Duitse koning vanaf 1056 en keizer vanaf 1084. De investituurstrijd tegen paus Gregorius VII verzwakt zijn greep op de Duitse vorsten, waardoor hij in 1105 door zijn zoon gevangen wordt genomen en tot troonsafstand gedwongen. Een jaar later zou hij al overlijden.
De investituurstrijd was de strijd tussen paus en keizer voornamelijk over de aanstelling der bisschoppen, omdat deze samen met de abten het keizerlijke gezag schraagden, meer bepaald aangezien zij door hun celibaat geen erfelijk opvolgingsrecht in de feodale lenen konden opleveren. Deze strijd kent zijn hoogtepunt in Canossa 1077. Gregorius VII had Hendrik IV in de ban geslagen, waardoor deze het keizerschap wel kon vergeten. Daarom toog hij naar Canossa, waar Gregorius bescherming had gezocht bij markiezin Matilde van Toscane, en vernederde zich daar door gedurende drie dagen in de sneeuw “op blote voeten en met een grove pij” (zie bovenstaande tekening) de herroeping van de maatregel te vragen. Uiteindelijk gaf de paus, zij het eerder nillens dan willens, toe.
Het einde van de investituurstrijd situeert zich enkele jaren na de dood van Hendrik IV, namelijk in 1122 met het Concordaat van Worms. Hoewel de keizer hierbij niet àlle gezag over het aanstellen van de bisschoppen verloor, was de Rijkskerk toch vernietigd, waardoor het keizerlijke gezag verviel.
dagelijks iets degelijks 