Het is vandaag 85 jaar geleden dat de Amerikaanse sprinter Jesse Owens zijn vierde gouden medaille behaalde op de Olympische Spelen van Berlijn. Jesse Owens was born James Cleveland Owens. The name Jesse comes from a misinterpretation of his first two initials.
Avery Brundage zorgde er als voorzitter van het Amerikaans Olympisch Comité eigenhandig voor dat de Verenigde Staten de fameuze Spelen van Berlijn in 1936 niet zouden boycotten, al was een meerderheid ervoor te vinden om dat wél te doen. Om Hitler niet te ontstemmen zette Brundage coach Lawson Robertson van de Amerikaanse atletiekfederatie onder druk om in de 4x100m de joden Marty Glickman en Sam Stoller niet op te stellen naast Wykoff en Draper. Het ironische is nu dat in hun plaats de zwarten Metcalfe en Owens werden geselecteerd, waardoor Jesse Owens op die manier zijn vierde gouden medaille kon halen op de Spelen na de 100 en 200 meter en het verspringen. In de loopnummers werd overigens de Nederlander Tinus Osendarp tweemaal derde (*). Later zou hij lid worden van de SS: bij het beruchte Commando Leemhuis in Den Haag was hij betrokken bij de arrestatie van tientallen verzetsmensen, waarvan een aantal in gevangenschap is omgebracht.
Adolf Hitler greep deze Spelen aan als propagandamiddel voor zijn nationaalsocialistische politiek. De nadruk werd gelegd op prestaties van de zogenoemde arische sporters, die als übermenschen werden gezien. In dit verband moet dan ook het ‘sprookje’ worden gezien, dat Hitler geweigerd zou hebben Owens de hand te schudden na diens overwinning op de 100 meter sprint (**). In werkelijkheid schudde Hitler op de eerste dag van de Spelen slechts de hand van de Duitse winnaars. Toen hem vanuit de organisatie van de Spelen het verzoek bereikte om óf alle winnaars de hand te schudden, óf geen een, koos Hitler voor het laatste. Owens zelf merkte hierover op: “When I came back to my native country, after all the stories about Hitler, I couldn’t ride in the front of the bus,” Owens told ESPN. “I had to go to the back door. I couldn’t live where I wanted. I wasn’t invited to shake hands with Hitler, but I wasn’t invited to the White House to shake hands with the president, either.”
Jesse Owens kwam overigens eveneens met Avery Brundage in aanvaring. Na de Olympische Spelen van Berlijn wilde deze dat de Amerikaanse atleten nog een tournee maakten door Europa. Door de economische crisis waren de omstandigheden zo armzalig dat Owens na een paar wedstrijden de tournee voortijdig afbrak en een schip nam naar de Verenigde Staten. Daar aangekomen, kreeg hij te horen dat Brundage hem geschrapt had als amateur. Dat betekende dat Owens niet langer in competitie kon uitkomen. Om zijn roem dan toch enigszins te verzilveren liet Owens zich verleiden tot vernederende “wedstrijden” zoals lopen tegen een paard. Daarna verzeilde hij in armoede tot de Eisenhower-administratie hem weer opviste in de jaren vijftig en hij als anti-communistisch boegbeeld reizen mocht maken in “de vrije wereld” om de zegeningen van het kapitalisme te bezingen.
In de biopic over IOC-voorzitter Avery Brundage krijgen we dit uiteraard niet te zien, want het is weer zo’n hagiografie waarin Hollywood zo gespecialiseerd is. Wel krijgen we Jesse Owens te zien, die start in baan één en in baan vier aankomt! Of hoe men soms slordig omspringt met documentair materiaal (wellicht was het de start van één van de reeksen en de aankomst wel degelijk die van de finale).
Referentie
Patrice Peck, Did Hitler Really Snub Jesse Owens at 1936 Berlin Olympics? http://www.bet.com 08/03/2013
(*) De foto is echter het podium van het verspringen, waarbij het de tweede is, de Duitser Luz Long, die de Hitlergroet brengt. De derde is de Japanner Naoto Tajima. Volgens de film “Race” (Stephen Hopkins, 2016, let op de woordspeling in de titel!) liep Long arm-in-arm met Owens een ereronde om zo de verbondenheid tussen de rassen uit te drukken. Long bleef trouwens bevriend met Owens tot zijn dood aan het Oostfront. Nog altijd volgens de film zou hij daar met opzet naartoe zijn gestuurd omwille van zijn actie.
(**) It’s a myth that Adolf Hitler snubbed Jesse Owens after his victory, but the Nazis did protest. Der Sturmer, the Nazi propaganda newspaper, ran an article by Joseph Goebbels that called for banning “üntermenschen” (subhumans) from the Olympic games. He called Americans “cheaters” for using “subhuman species, more adapted to life in the jungle,” to compete, putting “evolved humans” at a disadvantage. (IMDb)
dagelijks iets degelijks 