Het is vandaag vijftien jaar geleden dat de Roemeens-Hongaarse componist György Ligeti is overleden. Geboren in Roemenië vestigde hij zich als componist in Hongarije, maar vluchtte daarvandaan na de Hongaarse Opstand van 1956. Hij woonde tot zijn dood afwisselend in Oostenrijk en Duitsland en kreeg ook het Oostenrijkse staatsburgerschap.
Piet Swerts: “De seriële muziek is voor mij de grootste misstap die ooit begaan is. Stockhausen is enorme overroepen. Zijn klavierstukken die zijn gewoonweg slecht. Ligeti heeft wel goede werken (misschien bedoelt hij de composities gebruikt op de soundtrack van de film “2001, a space odyssey” of zijn Hongaarse “rock” voor klavecimbel en voor draaiorgel?), maar hij heeft ook grote mislukkingen. Het gevoel helemaal uitsluiten en louter cerebraal werken is een totaal verkeerd uitgangspunt. In festivals als Ars Musica wordt hoog gehouden dat dit de hedendaagse muziek is, maar dat is gewoon niet zo. Vooral jongeren werken helemaal anders.”
Dat Swerts Ligeti in één adem met Stockhausen noemt, is niet te verwonderen. Toen Ligeti op 7 november 1956 op de radio “Gesang der Jünglinge” hoorde van Stockhausen, ging voor hem een nieuwe wereld open. Niet toevallig zullen de maatschappelijke omstandigheden daar ook wel toe bijgedragen hebben: drie dagen eerder waren de Russen namelijk Hongarije binnengevallen. De muziek van Stockhausen was – net als die van Ligeti nadien – weliswaar verboden in het Oostblok, maar Ligeti (die zichzelf een eclecticus noemt) was van de (buitenlandse) uitzending op de hoogte via de correspondentie die hij voerde met Stockhausen. Zelf stel ik me echter vragen bij de technische kwaliteit van de ontvangst: in die tijd stonden de radio-uitzendingen nog niet erg op punt, het was dan nog een signaal dat van ver moest komen en in omstandigheden die allerminst gunstig waren. Neem daarbij de ààrd van Stockhausen in acht en je vraagt je af of Ligeti wel de compositie van het geruis kon onderscheiden!
In de Vlaamse Opera programmeerde men “Le Grand Macabre” van Gyorgy Ligeti, die letterlijk met toeters en bellen werd aangekondigd. Vooral omdat deze opera uit 1977 gebaseerd is op een werk van de Brusselse schrijver Michel de Ghelderode (1898-1962) en die durft nogal provoceren. De in het vooruitzicht gestelde relletjes bleven echter uit.
Anne Teresa De Keersmaeker maakt ook af en toe gebruik van muziek van Ligeti. Zo o.m. voor “Mikrokosmos”dat als “Hoppla” ook als film werd vastgelegd met als locatie de Gentse universiteitsbibliotheek. Ligeti vond trouwens dat haar productie ‘Stella’ de mooiste analyse was van zijn pianowerk. Ook Lucinda Childs gebruikte muziek van Ligeti o.a. voor “Rhythm plus” uit 1991. Eén van zijn leerlingen is filmcomponist James Horner.
Ronny De Schepper
dagelijks iets degelijks 