Vijf jaar geleden: het hoekje van Opa Adhemar (6)

Herinneringen. Er zijn goede en minder goede, of ronduit slechte herinneringen. Verdrongen ook. En hoe ouder men wordt… het blijkt dat er vaak een aantal naar de oppervlakte komen. Het zijn dikwijls banale gebeurtenissen die om welke bizarre reden ook beklijven. Zo kan iets een gans leven bepalen. Dat overkwam mij. Hoe oud was ik? Drie jaar, vier misschien? Mijn ouders hadden in de loop van mijn eerste levensjaren inwonende ‘dienstmeisjes’, drie opeenvolgende. Veel weet ik over hen niet meer tenzij uit verhalen achteraf. Eén verdween omdat zij huwde. Een andere werd verwijderd omdat zij op diefstal betrapt werd: een drama want zij moet geliefd geweest zijn maar ja… Enfin wie van de drie het was weet ik niet maar op een avond diepte zij uit de kelder een rammenas op, verscheen ermee uit het donkere keldergat het vreemde ding voor zich uit houdend – de witte kronkelende wortels schuddend en zelf quasi onzichtbaar voor mijn kleuteroogjes. Paniek, het leek een reuzespin. Die fobie voor spinnen heeft zich sindsdien diep in mij genesteld: een televisiebeeld, een foto, een tekening zelfs…, ik sidder en beef, alles wegens een rammenas. Ja herinneringen.

Nog zo’n wrede herinnering was de kleuterschool. Hoewel hieraan ook iets positief verbonden was. Vooral in de winter. Wellicht was ik al vijf toen ik erheen ging. Op de fiets met mama; vermits de school van de nonnen zich rechtover haar werk bevond. Een vroege opvang zoals nu bestond nog niet dus diende ik nog een halfuur, voor de schoolpoort open ging, door te brengen in het kantoor van moeder. Waar ik, dreumes, enthousiast ontvangen werd. Met een snoepje of koekje en in de winter door Mijnheer Chauffage zoals hij zichzelf noemde: hij slaagde er steeds in mijn verkleumde handjes tussen zijn grote handen warm te wrijven; een beminnelijke zachtaardige man. Pas veel later, er gingen zo’n veertig jaren overheen, stelde ik vast dat hij een vriend had – we woonden in elkaars buurt. Een bejaard homokoppel, mijnheer chauffage, een zoete herinnering als voorbode voor de verschrikking van de kleuterschool.
De alles overheersende geur in de gangen daar: gekookte melk vermengd met de snorharen van een rat en gemalen nagels van kindertjes, zo stelde ik het me voor. Nooit het afgrijzen voor die weeë damp kwijtgeraakt. Alleen zoetemelkpap en karnemelkpap, beide slechts sporadisch thuis op tafel getoverd, vonden als melkproduct genade in mijn ogen. Het eerste dan op voorwaarde dat er stukken macaroni in gekookt waren, het tweede indien voorzien van figuren in zwarte stroop die mijn vader als een barista avant la lettre er in tekende. Nee leuk was het er niet. Vooral aan het speelplein, de koer, had ik een hekel, eenzelvig als ik was. Ik stond steeds in mijn eentje terzijde, me te vervelen, wachtend op het verlossend belsignaal of handgeklap. Tot op een dag een zuster het niet meer kon aanzien en mij introduceerde bij een groepje voetballers dat mij welwillend in hun gelederen opnam tot… de bal voor mijn voeten rolde en ik hem met beide handjes beetgreep. Tegen alle regels blijkbaar! Hands!!! Wist ik veel. Einde voetbalcarrière. En een eeuwige aversie van alle sporten trouwens, een trauma. Vreselijk was het er. En dan diende ik na schooltijd nog op mama te wachten in een klein lokaaltje, de ontvangstzaal, in gezelschap van zuster portierster, een volumineuze schommel die trachtte mij aan het praten te krijgen. Ik zie haar en het plaatsje nog voor me, een nachtmerrie – tot na een half uur de deurbel rinkelde en zo mijn moeder en mijn verlossing aankondigde. Ach die papschool zoals ze genoemd werd. Nee dan voelde ik me in de lagere school heel wat beter. Niet dankzij de Broeders die er les gaven (die bezaten ook een typische niet uit het geheugen te wissen geur van tabak en te zelden gewassen kleding) maar vooral dankzij de ‘meesters’. Met genoegen denk ik terug aan meester Strybol en nog meer aan meester Van Garsse. Wat een zachte, beminnelijke man, hij kon best als romanfiguur optreden. Dat net hij zijn enig kind, een dochtertje, moest verliezen toen ik bij hem in de klas zat – het stond voor hem in de verdomde sterren geschreven.
Meer op mijn plaats daar, maar dat betekende niet dat ik plots zo sociaal werd. Helemaal niet. Ik bleef een buitenbeentje. Dat bewees ik al toen ik in de vijfde klas absoluut voor sinterklaas wou spelen; wie bedenkt nu zoiets! In overleg met de leraar had ik voor iedereen een snoepje op de bank gelegd en toen iedereen – behalve ik – op zijn plaats zat, strooide mijn hand vanuit de gang royaal ‘mokskes’, wat niknakjes, het klaslokaal binnen: verrassing!
Ach toch, tenslotte waren er de schoolreizen. Een bron van ellende want ik werd telkens ziek in de bus, vooraan, achteraan, middenin, er hielp geen moederlief, ik werd wit en groen en pimpelpaars, moest braken. Tot we de bus uit mochten. En er dan steevast voor mij de boterhammen waren met koude omelet tussen het brood, lichtjes wak geworden wegens het eigeel; lekker. En de flesjes prik, Fanta, nog geen gezonde fruitdrankjes toen. En een Betterfood als afsluiter, Samson en Gert lagen nog in de wieg, en Bumba zat nog in zijn oerwoud, dat soort merchandise was aan onze ouders dus niet besteed. Op naar Lier, de Zimmertoren. Of naar de Leeuw van Waterloo. Rampzalig die leeuw… had men niet ontdekt dat ik een hartafwijking had. Op dat ogenblik een vreselijk iets, jaren later zou het een akkefietje blijken maar toen: geen sport, geen turnles, geen inspanningen. Dus bleef ik beneden, onder de hoede van een meester, hunkerend toekijken hoe de klasgenoten de talloze trappen tot de fiere leeuw bestegen om van het uitzicht te genieten. Nu ja. Verder dan maar naar de Zoete Waters, Heverlee. De eenzaat, waar ik in mijn eentje zat te dromen aan de waterkant en mijn eerste ‘echte’ gedicht schreef. Ik zie het boekje met gifgroene kaft nog voor me, het ligt nog ergens, samen met een aantal zwart-wit foto’s van de schoolreizen en de obligate klasfoto’s. Ja herinneringen. Spinnen en leeuwen, met hen verzoen ik me nooit meer!

Johan de Belie

(De foto komt van Wikipedia en werd gemaakt door – ik verzin het niet! – “Johan’s brother-in-law”.)