Lukas Pairon wordt 65…

Als ik de naam Lukas Pairon googel, dan stel ik vast dat hij zich op dit moment vooral bezig houdt met dat muziekproject dat instrumenten ter beschikking stelt van de Palestijnse bevolking. Dat is uiteraard zeer lovenswaardig, maar toch haal ik ter gelegenheid van zijn zestigste verjaardag nog eens een interview van dertig jaar geleden naar boven, waarin ik het met hem heb over het “Jong Festival van Vlaanderen”.

Het “Jong Festival van Vlaanderen” is een benaming die me steeds heeft geïntrigeerd. Betekent dit dat men zich voornamelijk of zelfs uitsluitend tot een jong publiek richt ? Of dat de uitvoerders « jongeren » zijn ? Of de programmatoren ? Of is het gewoon een « kinderlokker » ? Moeten de jongeren via bepaalde popmuziek « bekeerd » worden tot de Ene Ware Muziek, zijnde de klassieke ? Aan wie konden we het beter vragen dan aan Lukas Pairon, artistiek verantwoordelijke voor het Jong Festival…
Lukas Pairon: Ikzelf zie dat zeker niet zo, maar ik wil wel toegeven dat die gedachte ergens aanwezig was bij de oprichting van het Jong Festival, in het begin van de jaren zeventig. Vooral in het Gentse wou men toen een programmatie opzetten die de jongeren uiteindelijk naar de klassieke muziek zou leiden en dat zou men dan doen via de fameuze happenings in de Sint-Pietersabdij. Daarbij werden verschillende muziekgenres gebracht met grote keuzemogelijkheden. Zelfs dit jaar leeft deze traditie nog verder in ons project rond de zangstem, zijnde « Voices » dat op zaterdag 10 september 1988 in de reeds genoemde Sint-Pietersabdij, maar nu gedeeltelijk ook in de Bijlokeabdij plaatsheeft. De mensen zullen het
procédé van de vroegere happenings daarin zeker nog herkennen, alleen hebben we nu veel thematischer gewerkt en is er ’s anderendaags een niet onbelangrijk aanhangsel met ontmoetingen en workshops e.d.
« Aan bekende namen vragen we altijd om iets speciaals te doen »
— Typisch voor de happening en nu ook voor « Voices » is dat er wel altijd een paar grote namen tussen zitten om volk te « lokken »…

L.P.: Ja, maar dan vragen we hen toch altijd om iets speciaals te brengen. Een festival moet nu eenmaal een « evenement » zijn, er moet iets te beleven zijn, je mag niet op routine terugvallen. Neem nu Raymond van het Groenewoud b.v., je weet dat hij ooit eens voor een speciale gelegenheid met strijkers heeft gewerkt. Dat was een groot succes, ondanks het feit dat het eigenlijk maar een probeersel was. Ik heb hem dus gevraagd om dit meer uit te werken en Raymond zou Raymond niet zijn mocht hij deze uitdaging niet hebben aangegrepen om niet met nog iets extravaganter uit te pakken. Hij heeft namelijk niet enkel nieuwe arrangementen geschreven voor de strijkers, maar hij heeft daar ook een percussiegroep aan toegevoegd, naast ook nog zijn eigen groep natuurlijk. Voor de percussie heeft hij overigens een beroep gedaan op Chris Joris…
— … die met Bula Sangoma ook op ons feest zal te horen zijn, maar ga door, wie komt er nog zoal ?…

L.P.: Naast de King’s Singers hebben we ook een nieuwe productie van Thierry Demey, die voor ons een speciale compositie voor zangstem heeft geschreven. Er is een Engels koortje dat Cantabile heet en vooral komische nummers brengt (zij hebben vorig jaar het Star Festival gewonnen). We hebben zelf een selectie gemaakt tussen de laureaten van de Elisabethwedstrijd (Quilian Cheng, Werner Van Mechelen, Aga Winska en Zoë Hwang), maar daarnaast hebben we ook een experimentele vocaliste uit New York, Shelley Hirsch, die twee dagen later ook het Nieuwpoorttheater zal aandoen. Ook het splinternieuwe programma met geuzenliederen dat Wannes van de Velde en andere folk-artiesten voor de BRT hebben gemaakt is er te beluisteren, waarna dit project nog een tiental dagen op tournee gaat. Bij deze reeks concerten die we « Parade » hebben genoemd, omdat allerlei genres erin « paraderen », hebben we ook nog Mathilde Santing en haar groep, maar echte popgroepen zijn eerder ’s avonds te beluisteren: The Scabs, Soul Sister (*), Neon Judgement en Arno.
— Naast de happening werd ook het jazz-aanbod van het FVV reeds snel ondergebracht bij het Jong Festival…
L.P.: Dat klopt en ook dit jaar is dit weer het geval, zij het alweer met een belangrijke wijziging. We hebben zoals gebruikelijk namelijk de mensen van de Gentse jazzkroegentocht aangesproken, maar dit jaar is dit geïncorporeerd in wat we het European Jazz Festival hebben genoemd en dat een heel weekend in beslag neemt. De dag na de kroegentocht heb ikzelf immers in samenwerking met de mensen van BRT 1 die normaal Jazz Middelheim organiseren — wat dit jaar wegens financiële redenen niet kon — een meer hedendaags jazzprogramma met grote namen zoals Betty Carter e.a. in elkaar gestoken op 24 september ook weer in de Bijloke-abdij, in de « nieuwe oude » zaal die door het FVV zal geïnaugureerd worden. We brengen daar ook een eigen productie met jonge Vlaamse saxofonisten, die wij De Frisse Wind hebben gedoopt en waarvoor wij diverse compositieopdrachten hebben gegeven.
« James Baldwin is het geweten van het Amerikaanse volk »
— En met die eigen productie lichten we reeds een tipje van de sluier op van de nieuwe manier waarop het Jong Festival zich wil manifesteren…

L.P.: Inderdaad, we hebben dit jaar definitief besloten een andere koers te gaan varen, in die zin dat we meer productiegericht willen gaan werken. Het beste voorbeeld daarvan is uiteraard het James Baldwin Project. Op 14 en 15 september kan men dit gaan bekijken en vooral beluisteren in de Brusselse Ancienne Belgique. Het is een creatie die in onze opdracht gebeurt. De muziek komt van David Linx en Pierre Van Dormael en er zijn tal van befaamde muzikanten bij betrokken uit ons eigen land, maar ook uit New York. Zoals de naam van het project reeds laat vermoeden is het gegroeid rond het werk van de onlangs overleden Amerikaanse auteur James Baldwin. Men mag het overigens niet als sensatiezoekerij in die zin beschouwen, want het project is nog tijdens zijn leven ontstaan. Baldwin was immers zeer goed bevriend met David Linx en reeds een paar jaren geleden hadden zij samen het plan opgevat dat David muziek zou schrijven rond teksten van Baldwin en daarvan een opname te maken. Dat is vorig jaar dan gebeurd, in studio’s in Brussel en in New York, met dezelfde muzikanten die nu voor de live-versie zullen instaan. Voor België zijn dat o.m. Toots Thielemans, Victor Lazlo, Chris Joris, Diederik Wissels, Philippe Allaert en nog vele anderen, waaronder natuurlijk ook Linx en Van Dormael zelf. Zoals je ziet zijn het meestal mensen uit de jazzwereld, al kan men het niet als een louter jazz-productie benoemen. Men kan het zelfs ook als een literaire productie beschouwen, aangezien de teksten van Baldwin gedeeltelijk gezongen maar ook gedeeltelijk gereciteerd worden.
— Wat meteen ook inhoudt dat het eveneens een politiek project is…
L.P.: Zeker. Baldwin wilde immers een heel duidelijke boodschap in zijn werk meegeven. Tot zijn laatste dagen heeft hij geweigerd te erkennen dat de rassenproblematiek in zijn land « no problem » was en dat er van een werkelijke integratie sprake zou zijn. Hij heeft die term zelfs nooit in de mond willen nemen. En hoezeer deze boodschap een gehoor vond, bleek nog eens ten overvloede toen hij vorig jaar in december overleed. Ik zat toen toevallig in de Verenigde Staten en de reactie op zijn dood was daar dermate emotioneel dat ik er even heb over getwijfeld of we dit project uiteindelijk wel zouden brengen, dat het niet verkeerd zou uitgelegd worden. Maar precies het feit dat hij het geweten van het Amerikaanse volk mag worden genoemd maakt het brengen van een dergelijk project juist interessant. Vooral de muzikanten zelf hebben me daarvan trouwens trachten te overtuigen. Vandaar ook dat ik absoluut dit project ook in de V.S. zelf wil brengen. Muzikaal is dat hoegenaamd geen probleem en is het zelfs een hele eer dat zoiets vanuit Brussel op poten kon worden gezet.
« Sponsors staan huiverachtig tegenover nieuwe creaties »
— Maar het spreekt vanzelf dat daarvoor nog de nodige garanties op tafel moeten worden gelegd…
L.P.: Zelfs dat ziet er goed uit, nu is komen vast te staan dat Arts Channel — dat zijn de nachtelijke kunstuitzendingen van Sky Channel — het optreden internationaal zal uitzenden en dat uitzonderlijk tijdens de avonduren en wel op 7 oktober om 19.30u. Hopelijk zit Sky Channel dan reeds overal op de kabel. Minister Dewael heeft daarvoor zijn toestemming al gegeven, maar er zijn nu nog onderhandelingen aan de gang met de diverse kabelmaatschappijen. Voor mezelf is het erg belangrijk dat dit zou lukken want ik wens in de toekomst meer en meer eigen producties te realiseren, maar voor het Jong Festival is het veel moeilijker om sponsors te vinden. Voor nieuwe producties geld losmaken bij bedrijven is een heel moeilijke opdracht. We hebben uiteindelijk wel een sponsor gevonden, maar gezien de zeer hoge productiekosten is dat nog erg miniem. Het commercialiseren van zo’n productie is daarom erg belangrijk. Eigenlijk heb je immers maar twee keuzen: ofwel breng je commerciële producties (maar daar moet het FVV zich voor hoeden, vind ik), ofwel ga je producties die op zich niet commercieel zijn, ga je die commercialiseren. En dat kan dan via televisie, radio, plaatopnamen enz.
— Het verwondert me anderzijds wel dat juist het JONG Festival van Vlaanderen moeite heeft om sponsors aan te trekken: normaal mikt de industrie juist bij voorkeur op het jonge publiek?
L.P.: Ja, maar daar heeft het hier niets mee te maken. Het is enerzijds het feit dat het om creaties gaat, dus om nieuw, onbekend werk en anderzijds kosten dergelijke creaties juist méér dan een gewoon concert. Maar het is natuurlijk waar dat we voor de komst van Béjart naar Gent veel gemakkelijker sponsors vinden…

— Juist door dat gebrek aan fondsen heeft een ander interessant project niet kunnen plaatsvinden: het samen optreden van moeder en dochter Hagen…
L.P.: Ja, ons begrotingsdeficiet liep dit jaar inderdaad te hoog op om dergelijk risico te nemen, want niet enkel Nina kost heel veel geld, maar ook haar moeder Eva-Maria. Zij is in Duitsland immers een heel bekende zangeres vooral met werk van haar man Wolf Biermann en van Kurt Weill. Maar de contacten zijn er geweest en misschien wordt dat dus iets voor later.
Daar duimen we ook voor!

Referentie
Ronny De Schepper, Jong Festival van Vlaanderen: geen “kinderlokker” meer, maar hoogstaande eigen producties, De Rode Vaan nr.37 van 1988

(*) Hier situeert zich dus blijkbaar de overgang tussen The Soul Sisters (zo waren ze nog te horen op de Torhout-Werchter Classic) en Soulsister. Op de foto overigens een piepjonge Jan Leyers.