De Italiaanse regisseur, acteur, toneelschrijver en Nobelprijswinnaar Dario Fo is vijf jaar geleden overleden. In maart van dat jaar vierde hij nog zijn negentigste verjaardag…
Dario Fo studeerde architectuur in Milaan, maar ontdekte in 1945 dat hij gemakkelijker geld kon verdienen door zijn vrienden te “entertainen”. Met zijn farces komt Dario Fo in 1958 op de Italiaanse televisie terecht. In de jaren vijftig kon men Dario Fo ook aan het werk zien in “Lo Svitato” van Carlo Lizzani, een zwart-wit film, waaraan ook zijn partner Franca Rame (1928-2013) reeds meewerkte. “Lo Svitato” is overigens een onbenullig gevalletje met wat Tati-invloed, maar vooral met veel te veel gepraat. Italianen, hé!
In 1962 werd hij een BI (Bekende Italiaan) door zijn presentatie van het programma “Canzonissima”. Fo in Humo: “Ja, maar Franca en ik zijn niet zomaar ingegaan op het verzoek om dat programma te presenteren. We hadden er niet zo’n goed oog in. Ik vroeg om zelf de bindteksten te mogen schrijven, als ze het daarmee eens waren konden we wel toezeggen, vonden we. (…) Goed, de eerste Canzonissima wordt uitgezonden: meteen een storm van verontwaardiging, aanklachten en interpellaties. Met politieke satire loop je zoveel klappen op dat je het einde niet meer ziet. Maar de kijkers reageerden helemaal anders: Canzonissima haalde de hoogste kijkdichtheid op de Italiaanse TV, van 12 naar 18 miljoen.”
In 1968 sticht Dario Fo (uiteraard weer samen met Franca Rame) de “Nuova Scena”. Een jaar later brengt hij reeds een soloversie van “Mistero Buffo“.
In 1970 volgt “Morte accidentali di un anarchico”, dat in de lente van 1982 door het NTG werd opgevoerd, en zijn “Nuova Scena” wordt omgevormd tot “La Comune”.
Dario Fo werd in België geïntroduceerd door zijn leerling Arturo Corso. Eerst was dat in het Franstalige landsgedeelte bij het Théâtre National, daarna (in 1970) in de Antwerpse KNS met “Zevende gebod: steel wat minder!”
De echte doorbraak kwam echter op 16 november 1972 toen “Mistero Buffo” werd gecreëerd in het kleine zaaltje van de Muntschouwburg. Het was een vrije productie die tot stand was gekomen onder impuls van Muntdirecteur Huysman. Het enorme succes gaf in februari 1973 aanleiding tot de vorming van de Internationale Nieuwe Scène.
In 1974 volgde “Non si paga! Non si paga!” en nog later “Vrij huwelijk“.
Dario Fo bracht zijn eerste operaregie in Amsterdam in 1987 met “Il barbiere di Siviglia” dat in 1989 nog eens werd hernomen (waarbij de repetities werden geleid door Arturo Corso), evenals in mei 1992 (tevens voor televisie opgenomen) en in het voorjaar van 1994. Fo baseerde zich helemaal op de volkse traditie van de ‘fabulatori’ (vertellers) en de ‘giullare’ (speelmannen), wat later in een meer geïnstitutionaliseerde vorm de ‘commedia dell’arte’ werd. De liefhebbers van zijn theater (denk aan ‘Mistero Buffo’) wisten dit al, o.m. via zijn huwelijk met Franca Rama, die uit een geslacht stamt van rondtrekkende komedianten, dat teruggaat tot in de achttiende eeuw.
De versie van Dario Fo getuigt van een spetterende humor (al zullen we ook nooit het duet tussen Herman Bekaert en Chris De Moor vergeten in de Opera voor Vlaanderen in april ’85) en een nooit aflatende vindingrijkheid in de aanwending van het decor. In 1992 werd de reeks nogmaals (en alweer helemaal uitverkocht) hernomen, terwijl Dario Fo zelf Molières “Médecin malgré lui” mocht regisseren in de Comédie Française met Catherine Hiegel (Martine), Gérard Giroudon (Sganarelle), Isabelle Gardien (Luainde), Marcel Bozonnet (Valère), Loic Brabant (Léandre) en Christian Blanc (M.Robert). Gezien op FR3 op 30/05/1992.
In het seizoen ’94-’95 bracht hij in Amsterdam “L’Italiana in Algieri”, met dezelfde spetterende kenmerken als de “Barbiere”. In 1997 kreeg hij zowaar de Nobelprijs voor literatuur.
Ronny De Schepper
Referentie
Humo sprak met Dario Fo, 13/6/1974
dagelijks iets degelijks 