Het is vandaag “nog maar” 45 jaar geleden dat de Amerikaanse filmregisseur en choreograaf William Berkeley Enos, beter bekend als Busby Berkeley, is overleden. Het is natuurlijk heel erg ongepast om zoiets te schrijven, maar ik wil hiermee aangeven dat dit toch werkelijk iemand “uit vorige eeuw” is en waarvan je dus verbaasd bent dat hij het nog tot in 1976 heeft uitgezongen!
Berkeley was born to stage actress Gertrude Berkeley. Among Gertrude’s friends, and a performer in Tim Frawly’s Stock company run by Busby Berkeley’s father Francis Enos (who died when Busby was eight), was actress Amy Busby from which Berkeley gained the appellation “Busby”.
Zoals veel andere regisseurs van zijn generatie begon Busby Berkeley zijn carrière als theaterdirecteur. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld in het ontstaan van de musicalfilm. Tijdens zijn loopbaan in Hollywood maakte hij van de musical een afzonderlijk filmgenre. De musicals zoals we ze uit de MGM-films kennen waren altijd gebaseerd op massale choreografieën, die hun waarde vooral ontleenden aan de geometrische patronen die op allerlei manieren werden gevormd. Vandaar ook dat ze vaak vanuit vogelperspectief werden gefilmd, omdat die patronen dan het beste tot uiting komen (zie uitgelichte afbeelding). Steven Spielberg bracht hieraan een eresaluut in de openingsscène van “Indiana Jones and the Temple of Doom”.
Maar Berkeley durfde soms ook wel de censuur uit te dagen. Deze scènes uit “Footlight parade” (1933) konden b.v. nog net aan de Hays Code ontsnappen, die kort daarna zou worden ingevoerd. In “Gold diggers of 1933” speelde zelfs de depressie een belangrijke rol!
Tussen 1935 en 1937 werd Busby Berkeley driemaal genomineerd voor een Oscar.
Gene Kelly debuteerde op het witte doek in 1942 in “For me and my gal” van Busby Berkeley. Opgenomen tijdens de Tweede Wereldoorlog gaat dit verhaal wel degelijk over de Eerste Wereldoorlog (Kaiser Bill!) en Judy Garland speelt hierin een ietwat schlemielachtige vaudeville-artieste die achter Gene Kelly aanloopt, maar juist door de oorlogsomstandigheden tot het inzicht komt dat hij slechts een karakterloze Streber is. Zij heeft dan op haar beurt een heilzame invloed op hem, maar – om heel eerlijk te zijn – eigenlijk blijft ze toch nog wel steken in haar naïeve meisjesrol. Samen met Stanley Donen zou Gene Kelly zich later afzetten tegen de massaspektakels van Busby Berkeley, waarin de individualiteit, de menselijkheid bijna, van de dansers totaal verloren gaat. Dat deden ze b.v. in 1949 “On the town”, het jaar dat Berkeley zelf nog met “Take me out to the ball game” uitpakte.
Hij stierf op 80-jarige leeftijd in zijn woonplaats Palm Springs.
Ronny De Schepper
dagelijks iets degelijks 