45 jaar geleden: brief van Leo Geerts

45 jaar geleden schreef ik samen met Johan de Belie een roman “Twice upon a time“, waarvoor we tevergeefs getracht hebben een uitgever te zoeken. Daarom schreven we ook mensen aan waarvan we dachten dat zij ons zouden kunnen steunen. Een bekend criticus in die tijd was de Antwerpenaar Leo Geerts (1935-1991). Op Wikipedia lees ik over hem het volgende: “Bij Geerts resulteerde het schrijven van een recensie of het opstellen van een uitgebreid portret van een auteur vaak in een uitvoerige briefwisseling. Samen met zijn gehele literaire nalatenschap bevindt deze correspondentie zich in het AMVC-Letterenhuis in Antwerpen. Uit deze omvangrijke correspondentie selecteerden de erven enkele brieven aan auteurs, aan debutanten, aan redacties, of aan wie hem om informatie vroeg. Dit werd het boek Brieven van Leo Geerts, mentor.” Ik heb het boek zelf nog niet gelezen, maar mogelijkerwijs staat daar dus ook onderstaande brief in…

Beste Ronny,
Terug uit Berlijn. Tijd gevonden om door te lezen. Mijn vermoeden werd niet bewaarheid (hij had al eerder een kort briefje geschreven dat ik echter niet heb bijgehouden, RDS) want vanaf hoofdstuk zestien (p.71) slaat het hele verhaal om in de goeie richting: het is alsof het schrijven vanuit de verdoving een al te eng kader deed wegvallen, zodat de realiteit dichter kan benaderd worden zonder moraliserend of nog-wat-groen commentaar formuleren. Dit duurt echter wat te lang: het middenstuk lijdt onder de detective-opzet. Overigens, dat is wel de zwakste kant: de routine, de trukjes, de stijlvariatie etcetera ontbreken om die detective-geschiedenis waar te maken.
Buiten die onverwachte omslag (p.71), waarna het verhaal weer aantrekkelijk wordt, valt ook de aanbreng op, de Proloog en hoofdstuk twee. Wanneer ik die aanzetten vergelijk met de uitwerking, kan ik – wil ik eerlijk zijn – alleen maar aanraden, het geheel te herschrijven. Ik weet uit ervaring dat dit als een koud stortbad moet werken, maar geloof me: met slordigheid dien je jezelf niet, zeker niet je werk. “LoeDers” heb ik zelf drie keer geschreven en nog ben ik niet 100% tevreden; wel weet ik, dat grove fouten van de eerste twee versies er nu uit zijn. En dat ik niet verder kan bijwerken, wil ik de oorspronkelijke drijvende kracht niet verknoeien. Volgens mij zijn jullie nog niet tot aan de grens tussen “maakwerk” en “inspiratie”: juist op die grens komt het aan. Als ik dan al mag raadgeven, zou ik het volgende voorstellen: maak de detective-omraming (m.i. zeer boeiend in jullie vormgeving) eenvoudiger, minder personen, minder complicaties; maak die tegelijk duisterder: grotere onwetendheid voor Paul en jullie zelf. Sleur er ook die Hélène liever niet meer bij: de overgang detective-dagdroom-nachtmerrie hoeft niet zo letterlijk. Laat Patsy maar veranderen in Danièle, of juister: haar rol overnemen, maar breidt het karaktersbestand niet uit. Ik vond zeer knap, hoe de slechtheid en superioriteit van Danièle begon om te slaan in die van Patsy (en dus in haar eigen minder grote slechtheid en grotere afhankelijkheid). Die Hélène en die Eunuch lijken me daarbij – vooral in de kontekst van de psychiatrische gevallen – niet meer functioneel. Ik vermoed dat je zover gegaan bent om het detectiefje te verzoenen met de meer “verdoofde” aanpak na p.71.
Misschien is dit voor julie allemaal onzin, okay. Ik vind de aanbreng en de omslag echter te indrukwekkend om niet te proberen jullie tot beters (maar met dezelfde stof) te motiveren. Als dat kan.
Dit waren maar enkele vrijblijvende bedenkingen. Jullie hebben enkele troeven:
– het lesbianisme
– de detective-omraming als contrast tegen:
– de psycho-sociale realiteit van de menselijke verhoudingen
– goede constructie-momenten.
De troef van het taaie werk ontbreekt nog; bovendien kan die nooit overwegen, omdat het taaie werk dreigt het oorspronkelijk geïnspireerde te versmachten. Wat Lampo b.v. herhaaldelijk doet (en omdat ik dat zeg haat hij mij). Lees daarom liever eens een Boris Vian, een Genet, een Georges Bataille en andere – al dan niet officiële – surrealisten. Het “magisch-realisme” is slechts een afkooksel daarvan, dat de eigenlijke naam schuwt en ook de consequentie waarop het aankomt (tenzij in enkele uitzonderingen, zowel bij Lampo als Daisne, al vind ik beiden te half). Zelf geloof ik in het surrealisme, dat ik als volgt definieer:
ofwel een zo doorgedreven overdrijving van de realiteit dat ze verandert in een fantastische wereld die reëler is dan de reële; ofwel een fantastische realiteit, die zo nauwkeurig geënt is op de reële realiteit, dat ze die tegelijk misvormt en herkenbaar maakt in haar ware betekenis. Het éne ligt zeer dicht bij het andere.
Voor jullie zou het m.i. boeiend zijn, de twee realiteiten van Twice upon a time op één van deze twee manieren te benaderen, zodat het één realiteit wordt; die zal tegelijk minder realistisch, tegelijk meer fantastisch, maar tegelijk ook meer reëel worden, denk ik.
Sorry voor dit lange epistel.
Groeten,
L.Geerts