In juli kwam de prestigieuze bibliotheek van Ton Koopman, die eerder dit jaar verworven werd, toe in het Orpheus Instituut Koetshuis. Duizenden boeken werden verhuisd door een gespecialiseerd bedrijf van het huis van Ton Koopman (in de buurt van Amsterdam) naar het Koetshuis in de Korte Meer in Gent. In de loop van zijn zestigjarige carrière verzamelde Koopman een imposante collectie boeken en bladmuziek. Naast deze historische bibliotheek met werken uit de 15de tot en met de 19de eeuw verzamelde Koopman ook nog eens duizenden moderne boeken en tijdschriften over de barokmuziek en -cultuur. Dankzij het mecenaat van de Désiré Collen Stichting kon het Orpheus Instituut deze fel begeerde parel naar Gent halen. De collectie is gehuisvest in het Koetshuis, dat gelegen is naast het Orpheus Instituut. Dit achttiende-eeuwse pand op de historische site van stadspaleis d’Hane Steenhuyse werd door de Stad Gent ter beschikking gesteld en zal Koopmans boeken in optimale omstandigheden bewaren. (Orpheus Instituut)
Geboren in Zwolle studeert Ton Koopman orgel en klavecimbel bij Simon C.Jansen en Gustav Leonhardt (conservatorium A’dam). Zijn eerste barokensemble heette Musica Antiqua.
Alhoewel de “authentieken” principieel voorstander zijn van hedendaagse muziek, is het ontstaan van b.v. het Amsterdams Barokorkest toch terug te voeren op een incident van de zogenaamde “Notenkrakersbeweging” tijdens het Holland Festival, toen in het Concertgebouw “Stimmung” van Stockhausen werd uitgevoerd. Dat wekte zoveel agressie op bij de toeschouwers dat Frans De Ruiter en anderen de uitvoering verstoorden en in debat (nou ja, zeg maar scheldpartij) traden met Stockhausen zelf en Peter Schat.
Eigenlijk is dit tweespalt, volgens Koopman zelf in de radiouitzending “Gezocht Verleden” (26/10/97), terug te voeren op de tegenstelling protestant-katholiek. Calvinisten als Leonhardt waren bloedserieus, terwijl katholieken als Koopman ook af en toe wel eens van een lolletje hielden als mijnheer pastoor het hoofd afwendde. Die tegenstelling gaat merkwaardig genoeg ook op hier in Vlaanderen voor de tegenstelling tussen Sigiswald Kuijken en Jos Van Immerseel.
Koopman zou merkwaardig genoeg ook iets te maken gehad hebben met de provobeweging in Antwerpen, althans zo bleek uit een discussie tussen Jos Van Immerseel en wijlen Wim Van Gansbeke in het Nieuwpoorttheater, waar Jos net met zijn toenmalige partner Maria Lindal een recital had gegeven. Die avond zou Wim de onvergetelijke opmerking maken: “Die Hollander, Koopman of zoiets, is daar ooit iets van geworden?”
Het verhaal dat Koopman echter zijn Rolls Royce (!?) zou hebben uitgeleend aan Ferre Grignard toen deze een optreden had versierd in de Parijse Olympia mag tot het rijk der stadslegenden worden verwezen. Aangezien de toenmalige manager van Ferre, Louis De Vries, me later vertelde: “Ik denk dat hij verwart met een andere Nederlander Johan KoopmanS die het ‘jazz en artistiek café’ Gard Sivik op de Stadswaag openhield.”
Kuijken van zijn kant mag dan nù wel religieus bevlogen zijn, hij was a-religieus opgevoed en als dusdanig een uitzondering in het katholieke Vlaanderen. Die a-religiositeit leidde overigens niet tot wilde orgieën, maar gekoppeld aan zijn voorliefde voor Gustav Leonhardt, schakelt ook Sigiswald zich in de “experimentele lijn”, waartegen de Koopman-kliek eigenlijk protesteerde (zie ook mijn stuk over de historische uitvoeringspraktijk).
Het was overigens die De Ruiter die met violiste Lucy Van Dael, de cellist Jaap ter Linden en nog een vierde man (Koopman zelf?) in die tijd op barokinstrumenten speelde, die in het voorprogramma van Ekseption zowaar door een elektronische versterking werden gejaagd!
In 1979 werd dan The Amsterdam Baroque Ensemble officieel opgericht met voornamelijk Nederlandse en Engelse muzikanten. Koopman treedt ook op met Jordi Savall en met zijn echtgenote (die van Koopman, niet die van Savall), klaveciniste Tini Mathot. Zijn repertoire loopt tot 1791 (+Mozart), heeft hij jarenlang verklaard, toch is hij ondertussen (net als de meeste van zijn collega’s) al lang uit dat kader gebroken. En dan heb ik het nog niet eens over het feit dat hij met kerstmis 1996 een CD heeft uitgebracht, samen met Herman Van Veen.
Ronny De Schepper
dagelijks iets degelijks 