Veertig jaar geleden: Wannes met Rum

Wannes Van de Velde en groep. Op dat moment reeds meer dan veertien jaar samen. Een prestatie op zichzelf, vooral omdat de groepsleden elkaar steeds tot nieuwe hoogten weten op te zwepen. Ongetwijfeld is dit omdat zij naast hun werk bij Wannes nog tal van andere « jobs »aanvaarden. Zo troffen wij tot onze grote verbazing accordeonist Bernard Van Lent in een clownspak in het Koninklijk Jeugdtheater aan. Onze bewondering voor Bernard is dermate dat dit zielige optreden ons eerder hartpijn berokkende dan dat wij hem ervoor zouden afvallen.

WANNES MET RUM LIVE
Binnen een vrij korte tijdspanne hadden wij het genoegen concerten te mogen bijwonen van klassieke violist Peter Zazofsky en de popgroep The Kinks. Binnen hun genre scheren deze twee zeker de hoogste toppen. Hetzelfde mag worden gezegd voor het samengaan van de groep van Wannes van de Velde met die van Dirk Van Esbroeck (Rum). Alleen dient hierbij opgemerkt dat de slotindruk nog positiever was dan bij twee voornoemde optredens.
Dat is niet enkel te wijten aan het specifieke genre (volksmuziek in de brede betekenis van het woord) dat het luidruchtige mist van pop en het stijve van zo’n klassiek concert, maar ook aan de warmte die het achttal uitstraalt.
Dat het bovendien nog mensen van eigen bodem betreft, kan ons alleen nog maar blijer stemmen. Niet uit chauvinisme, maar wegens de directe herkenning, de hechte band tussen uitvoerders en toehoorders.
Daarom vonden wij het een spijtige vaststelling dat, ondanks het beperkte aantal optredens, de zaal op verre na niet volzet was. De crisis zit hier zeker voor iets tussen. Twee professionele groepen in één programma, daarvoor dient tol te worden betaald en in het doorberekenen naar de luisteraar toe, wil dat dan ook wel eens duur uitvallen. Daar staat echter tegenover dat geen enkele levensverzekering zoveel voldoening garandeert dan een dergelijk avondje uit.
Daarom dat wij graag nog even de aandacht vestigen op de paar concerten die nog resten: op 10 januari in de Arenbergschouwburg te Antwerpen; op 16 jan. in het Cult. Centrum van Zolder, op 17 jan. in het Dommelhof te Neerpelt en op 30 jan. in De Warande te Turnhout.
Ais wij dan op zo’n glansprestatie toch een aanmerking mogen maken? De klankbalans is niet steeds in orde. Dat is inherent aan het feit dat hier twee groepen samenspelen die normalerwijze hun eigen klankkleur hebben. Bovendien wordt niet alleen afzonderlijk of in de totaliteit gemusiceerd, er zijn ook combinaties zoals 4 Rum + 1 Wannes of 3 Wannes + 2 Rum. Neem daarbij nog het uitgebreide gamma van muziekinstrumenten die ieder individueel voor z’n rekening neemt. Je zou voor minder grijze haren krijgen als klanktechnicus.
WANNES EN RUM OP PLAAT
Beide groepen hebben (afzonderlijk) ook recent een plaat opgenomen. En alhoewel tijdens het gezamenlijke optreden het zeer duidelijk is dat beide groepen op dezelfde golflengte zitten, toch zijn hun jongste spruiten een illustratie van een uiteenlopende aanpak.
Wannes keert, na een periode van nadruk op het eigen werk (met drie prachtige elpees: «Laat de mensen dansen», «Een zanger is een groep» en «In de natuur wou ik gaan leven»), terug naar de «authentieke» volksmuziek, die dan ook gewoon die titel meekreeg, maar waarover we niet veel meer kunnen vertellen omdat we ze nog niet in ons bezit hebben.
Rum daarentegen stelt er steeds minder prijs op als «volksmuziekgroep» door het leven te gaan. Voor een buitenstaander kan het dan ook vreemd lijken dat Dirk Van Esbroeck en Juan Masondo destijds met Wiet van de Leest en Vera Coomans braken omdat deze laatsten vooral teksten van Jan De Vos (Vera’s echtgenoot) wilden brengen, zeker als men nu ziet dat Stefaan Van den Bremt (toch ook een hedendaags tekstschrijver dachten wij) heel wat van het schrijfwerk voor zich opeist.
Al is er ook inhoudelijk een verschil tussen beide tekstdichters waar te nemen, dan is het vooral toch de muzikale uitwerking die duidelijk maakt dat Rum – en met name Dirk Van Esbroeck – zijn evolutie in de hand houdt. De teksten van De Vos kwamen namelijk, in samenwerking met Wiet tot stand, terwijl Dirk heel nauw betrokken is bij het werk van Stefaan.
En, zoals gezegd, deze opvatting sluit veel meer aan bij de manier waarop Rum is gegroeid, zonder dat we van stagnatie kunnen spreken, ook al vanwege de heel specifieke klank die de nieuwe leden (Jean-Pierre Van Hees en Frakke Arn) eraan geven.
Voor het goede begrip wensen we er tussen haakjes op te drukken dat wij verlangend uitkijken naar het platenwerk van Madou (de nieuwe groep die Vera en Wiet hebben gevormd met een aantal mensen uit jazz-middens). Deze evolutie lijkt ons immers even boeiend, maar – zoals gezegd – dan wel buiten het Rum-kader.
“Gelukkig ma non troppo„ (WEA ELK 52256) is de voorzichtige titel van het product van de nieuwe Rum. En vele critici trappen in de val en reageren ook gematigd enthousiast. Voor ons mag dat gematigde eraf. Hier is een goede plaat, waarom ze niet aan ons hart drukken?
In één kritiek kunnen we inkomen, namelijk die van de zang. De bard van het eerste uur, Pol Rans, werd oorspronkelijk « vervangen » door een heel ander, maar toch degelijk geluid, namelijk dat van Vera Coomans. Bij de huidige personeelswisseling werd echter uitsluitend rekening gehouden met de instrumentale klankkleur. Dat maakt dat het gewicht van de zang haast volledig op de schouders van Van Esbroeck komt te rusten, wat velen als wat schraal voorkomt. Zelf houden we echter wel van de nasale klank van Dirk en daarom – met alle begrip voor zijn beperktheid – is dit voor ons geen punt. Van Esbroecks zang ligt trouwens dicht bij de zegging van Stefaan Van den Bremt wat het inleven in de teksten alleen maar vergemakkelijkt.
IN DE BRES
Een aantal van bovenvermelde mensen vinden we terug op een plaat « met een goed doel »: « Viento Norte Viento Sur » (bij een platenfirma met dezelfde naam, maar dan in het Frans: “Vent du nord, vent du sud”). Zo Stefaan Van den Bremt die een (vertaald) gedicht voordraagt en voor de vertaling van de Spaanse teksten instaat en ook Wannes van de Velde met zijn « Pinochet op de eerste rij ».
Het is een plaat (van 350fr, te koop in Oxfam-Wereldwinkels of storten op rek.001-1215231-91) ten voordele van de alfabetiseringscampagne in Nicaragua en de klandestiene werklozencomités in Chili. Moreel en politiek kan dit initiatief onze goedkeuring wegdragen, maar muzikaal kijken wij er steeds wat sip tegenaan want, god, er is al wat afgejakkerd op dergelijke benefietplaten.
Meteen dus beginnen met te zeggen dat deze plaat ons in dat opzicht aangenaam verraste. Niet alleen wegens de aanwezigheid van Wannes (want zijn Waalse tegenhanger, Guy Cabay, viel ons wat dat betreft wat tegen), maar ook wegens de eerlijke aanpak. Dat kon ook moeilijk anders als we weten dat een aantal Latijns-Amerikaanse bannelingen hiervoor de handen in elkaar hebben geslagen : de Uruguayaan Daniel Viglietti, de Boliviaanse groep Los Rupay, Los Girasoles uit Nicaragua, de Chileen Hernan en dan, een beetje apart staande: de Catalaan Serge Utge-Royo.
Deze Spaanse vluchteling die in Frankrijk is opgegroeid situeert overigens zeer goed de ambivalentie waarmee Europeanen tegen Latijns-Amerika en dan vooral tegen de (protest) muziek die van ginds komt, aankijken. Hij zingt gedeeltelijk in het Frans en in het Spaans, op die manier komt de tragiek iets beter tot uiting dan bij de anderen (Wannes uitgezonderd), waarvoor je tenslotte het tekstboekje nodig hebt om er iets van mee te dragen. Toch is het precies hij die helemaal aan het eind van één van zijn nummers murmelt: “Oh wat is die Latijns-Amerikaanse muziek toch zalig!”
Inderdaad, dat misverstand zou kunnen ontstaan. Daarom is het goed dat die vertalingen erbij zijn. Er zijn al te veel ontaarde versies van “Guantanamera” gemaakt…

Referentie
Ronny De Schepper, Wannes met Rum, De Rode Vaan nr.2 van 1981