Op 27 december 1990 werd de NCR-prijs voor literatuur voor het eerst rechtstreeks op televisie toegekend. Het stramien was duidelijk geënt op de traditie die er in Nederland reeds in zekere zin is gegroeid bij de toekenning van de AKO-prijs. De vraag was dus in hoeverre de BRT erin zou slagen iets op poten te zetten dat op zijn beurt tot een traditie zou kunnen uitgroeien. (Not dus.)
Het museum van de strip moest als decor dienst doen en tevens werd er een poging gedaan om een zekere cafésfeer op te roepen. Dat alles wellicht om het lied van Hugo Matthijssen, “Wie schrijft die blijft (graag hangen in café’s)”, te illustreren. Dit korte nummer was wat de muzikale interventies betreft overigens het beste in beeld gebracht, want bij het landerige “Ik ga naar huis” van diezelfde Matthijssen, vond hij in eerste instantie blijkbaar de uitgang (of was het dan toch de camera?) niet en voor de rest waren er een paar enerverende tussenkomsten van een New Orleans jazzband, die als een tang op een varken sloegen. Ik weet wel dat het steeds een moeilijke kwestie is live-muziek op het scherm te brengen (Matthijssen zong playback), maar een piano kan in dergelijke omstandigheden wonderen verrichten. Allicht was men echter van oordeel dat men niet alwéér een beroep kon doen op Raymond van het Groenewoud. In het literaire luik waren de déjà-vu gezichten echter wél troef.
Martin Coenen als presentator lag voor de hand, terwijl we in de literaire jury’s (zowel de “echte” als de gelegenheidsjury die de BRT had samengesteld) ook een aantal onvermijdelijke gezichten aantroffen. Toch kon men hier nog het argument aanvoeren dat zij nu eenmaal het beste zijn wat Vlaanderen aan literaire critici heeft te bieden. Als bij gesprekjes tussen “toevallige” bezoekers dan echter ook nog eens namen uit dezelfde hoek opduiken (Leo De Haes b.v.) dan ken ik alvast een paar kijkers die zich de haren uit het hoofd zullen hebben gerukt. De verdediging van de boeken werd waargenomen door bekende “mediamensen”, zoals Pascal Deboosere dat merkwaardige fenomeen omschreef. Deboosere trok zich voor de rest behoorlijk uit de slag (de geforceerde rijmpjes die ze soms moest debiteren, zullen we maar op de rekening van haar tekstschrijvers zetten), misschien iets te zeer geëxciteerd, al had ze de kijkers wel vooraf kunnen waarschuwen dat de sprekers zouden worden “weggegongd” indien ze de toegelaten tijd overschreden. Bij de eerste spreker, toevallig dan nog wel Johan Anthierens, was het al meteen prijs en ik moet zeggen dat ik de verontwaardiging, die op zijn gezicht stond te lezen, meteen deelde, al bleek later dat bijna àlle sprekers tot aan de gong zouden doorgaan. Marc Didden had het zelfs zozeer over zichzelf dat hij er niet aan toe kwam over het boek van Erik De Kuyper ook maar iets te zeggen.
Blijkbaar waren die “apologieën” echter van geen enkele tel meer en was de prijs toch vooraf reeds toegewezen, want het was precies “De hoed van tante Jeannot” van De Kuyper die met de prijs aan de haal ging. Een beetje cru had De Kuyper als enige commentaar dat hij toch graag een nulletje meer had gezien bij het toegekende bedrag (300.000fr), misschien omdat hij ook dringende verbouwingswerken aan zijn huis had, zoals de vorige winnaar Marc Grauws eerlijk verklaarde. Toch had De Kuyper ook wel gelijk, in die zin dat de grootste winnaar van deze wedstrijd duidelijk de sponsor was, die voor zo’n luttele som niet minder dan een uur televisiereclame had gekregen!
Technisch liep overigens alles verre van perfect, zo waren er b.v. klankproblemen toen Jacques De Decker van de echte jury onverwacht het woord vroeg. Men zou zich trouwens kunnen afvragen of deze interventie wel “mocht”, maar aangezien ze erop gericht was toch een klein steuntje in de rug te geven aan Geert Stadeus, die voor de rest door Marc Reynebeau met de grond gelijk werd gemaakt, kon men daar humanitair gezien weinig tegen inbrengen.
Ronny De Schepper
dagelijks iets degelijks 