In de periode vóór Fons Mariën op mijn blog zijn populaire “leestips” publiceerde, schreef hij er ook reeds een tweehonderdtal voor de website “Lezers tippen lezers”. Enige tijd geleden is deze website opgehouden met bestaan en het zou spijtig zijn om deze kleine pareltjes te laten verloren gaan. Daarom probeer ik er elke dag ééntje weer op te vissen. (RDS)
“De nacht der tijden” is het eerste boek van Antonio Muñoz Molina dat ik lees. Het sprak me aan omdat het zich afspeelt tijdens de Spaanse burgeroorlog, een periode die me erg boeit. Het is meteen een kanjer van meer dan 700 bladzijden, die bovendien moeilijk leest. Muñoz Molina hanteert een moeilijke stijl met heel lange zinnen, opsommingen, bijzinnen en dergelijke. Soms verlies je de draad en moet je een paragraaf herlezen om weer mee te zijn. Toch loont het boek de moeite. Het speelt zich af in de jaren 1935-36 en gaat over de architect Ignacio Abel, die werkt aan het project voor de bouw van de Ciudad Universidad (universiteitscampus) in Madrid. Die werken liggen vaak stil door stakingen in een steeds meer broeiend sociaal en politiek klimaat tijdens de Spaanse Republiek. Abel is een man van middelbare leeftijd met een gezin en twee kinderen.
Tijdens een lezing over architectuur aan de universiteit ontmoet hij de jongere Amerikaanse vrouw Judith Biely. Later vindt hij haar opnieuw en er ontstaat al vlug een relatie als minnaars, uiteraard verdoken voor zijn burgerlijke vrouw die uit een traditioneel katholiek milieu komt. Abel is socialist maar niet extreem. Een groot deel van dit boek gaat over zijn relatie met Judith. Daarbij spelen de tijdsomstandigheden steeds meer een rol: de toenemende spanning tussen uiterst rechts en uiterst links (opgedeeld in talrijke groepen, van anarchistische vakbonden tot partijcommunisten en sociaaldemocraten als Abel). Zo schetst de auteur het klimaat dat in juli 1936 leidt tot de opstand van het leger o.l.v. Franco tegen de democratisch verkozen regering. Er komt tegelijk ook een einde aan Abels affaire met Judith, nadat zijn echtgenote achter het bedrog is gekomen en een zelfmoordpoging doet. Abel gaat naar hun appartement in Madrid terwijl zijn gezin achterblijft in hun huis in de bergen, net op het moment van de opstand. Zo worden ze van elkaar gescheiden door de omstandigheden.
Muñoz Molina schetst goed de ontreddering in Madrid in deze eerste maanden, met de talrijke milities die vaak het recht in eigen hand nemen, mensen executeren. Interessante nevenpersonages als professor Rothman (een uit Duitsland gevluchte Jood die als een spion wordt aanzien en terechtgesteld wordt) en Victor, de falangistische zwager van Ignacio Abel, helpen nog deze spanningen in de verf te zetten. Abel slaagt er met moeite in tijdens de oorlog naar de VS uit te wijken waar hij al een tijd het aanbod had gekregen aan een universiteit een bibliotheek te ontwerpen. Hij hoopt ook Judith daar opnieuw te ontmoeten… Dit boek is complex vanwege de vertelstijl (een pluim voor de vertalers!), en boeiend en confronterend omwille van de kijk op de burgeroorlog waarvan de realiteit veel complexer is dan een eenduidige strijd tussen goeden en slechten. Ik heb dit boek graag gelezen en kan het iedereen aanbevelen, maar het kost wel veel moeite.
Fons Mariën, 01/05/2017
dagelijks iets degelijks 