Bij het begin van 2003 kondigde Luc Perceval zijn vertrek aan bij het Toneelhuis. Ruim op voorhand, want zijn contract liep nog tot 2005. Als opvolger werd Guy Cassiers (foto Eric Schrijver via Wikipedia) aangeduid, maar aangezien deze nog tot 2006 een contract lopen had bij het Rotterdamse Ro Theater, nam Josse De Pauw in 2005 één jaar de taak op zich.
Ik leerde Guy Cassiers kennen in het seizoen 1984-85 toen hij met zijn vader Jef het stuk “Natuurgetrouw” bracht in Vooruit. Een half-autobiografisch, half-Pinteriaans stuk, dat oorspronkelijk bedoeld was voor een project in Antwerpen, waarbij in een gewone huiskamer werd gespeeld en de toeschouwers dachten een échte ruzie mee te maken.
Daarna ging Guy aan de slag bij Oud Huis Stekelbees, waar hij in oktober 1987 meteen ophef veroorzaakte door een totaal onbegrijpelijke “Hunting of the snark” van Lewis Carroll.
Guy Cassiers: “Er zijn zeer weinig goede kindertheaterteksten. Daarom lijkt het ons een zeer belangrijke taak om schrijvers te stimuleren. Ik vind ‘The hunting of the snark’ nog altijd een zeer boeiende tekst…”
Kristel De Weerdt: “… maar die misschien wel te moeilijk was voor kinderen.”
Guy Cassiers: “Misschien wel, maar we zaten nu eenmaal met de situatie dat ik uit het theater voor volwassenen kwam en dat ik (dat geef ik volledig toe) mezelf te weinig tijd heb gegund om mij in te werken in een toch wel speciale denkwijze. Er was binnen mijn manier van werken nog niet dat contact naar kinderen toe. Ik denk wel dat dit probleem ondertussen is opgelost en dat op die manier ‘The snark’ toch een ontzettend belangrijke leerschool is geweest… Luister, de traditionele sprookjes zullen nooit verdwijnen. Een kind heeft de behoefte om hetzelfde verhaaltje steeds weer opnieuw te horen. Omdat het weet dat het goed eindigt. En die behoefte aan veiligheid is belangrijk voor een kind, dat geef ik 100% toe. Dat dit echter opgehangen wordt aan een verhaaltje kan ik wel begrijpen, maar dat hoeft niet per se voor mij. Theater dat verhalend werkt, heeft wel een heel belangrijke functie, maar daartegenover kan volgens mij ook theater worden gemaakt dat de kinderen vooral wil stimuleren. Een kind kan daar op het moment zelf, in de zaal, heel veel aan hebben, terwijl het zich pas achteraf de vraag stelt: heb ik het wel allemaal begrepen? Het is echter de fout van de volwassenen om achteraf allèèn maar die vraag te stellen. Dat heeft natuurlijk ook veel te maken met ons onderwijs dat bijna uitsluitend op het cognitieve aspect is gericht. Maar kijk dan eens naar het succes van ‘Tik Tak’ op televisie b.v. Dat is uitsluitend vormentaal.”
– Maar dat is dan wel voor erg jonge kinderen, kleuters nog…
Guy Cassiers: “Dat is juist het spijtige. Van zodra een kind naar het eerste leerjaar gaat, wordt dat verlaten. Het is precies ons streven om dat spelen te blijven hanteren. Want ook op die manier werken die kinderen heel veel. Terwijl als je een verhaaltje vertelt, je onvermijdelijk bij de Boodschap terechtkomt. En dat vinden wij niet het belangrijkste om vanuit te vertrekken. Wij willen in de eerste plaats zoveel mogelijk dat behouden wat een kind in zich heeft, om daarmee de eigen autonome ontwikkeling te stimuleren.
– Maar is dat ook niet “cognitief”? Niet verbaal, akkoord, maar het is toch ook een “grijpen”, een “vatten” van de dingen, een “be-grijpen” als je wil. Terwijl ik precies dat andere dat in de schoolse opvoeding teloorgaat zou willen behouden zien, namelijk het emotionele. En dat kan perfect in een verhaaltje worden gegoten, dat overigens niet rechtlijnig dient te worden verteld, zodat zowel makers als toehoorders hier toch ook behoorlijk creatief kunnen zijn…
Guy Cassiers: “Ja, dààrmee ben ik het uiteraard eens. Daarover bestaat geen discussie. Een heel ander probleem is dan weer dat er b.v. een heel groot verschil is tussen Amsterdam en Gent. Of tussen Gent en een plattelandsdorp. Ik zeg niet dat dit een niveauverschil inhoudt, maar het is vooral een kwestie van mentaliteit.”
Bij het begin van het seizoen 1992-1993 veranderde Stekelbees opnieuw van naam. Het werd Victoria en er werd nog nadrukkelijker naar het “volwassen” theater geknipoogd. Guy Cassiers ruimde de baan voor Dirk Pauwels. Maar geen nood, want in 1995 kreeg Guy Cassiers de Prosceniumprijs voor zijn productie “Angels in America” (RO-Theater).
In maart ’96 regisseerde Cassiers bij NTG de double-bill “Vanachter de Amerikaanse droom” (“Buried child” van Sam Shepard uit 1978, gekoppeld aan “The American Dream” van Edward Albee uit 1960). In dit laatste stuk wil een koppel (een Hollands pratende Carly Wijs en Kris van Trier) hun adoptiezoon ruilen omdat hij “kapot” is. Ze krijgen een nieuw soort robot in de plaats: opnieuw een uiterlijk knappe gast (alhoewel die in het NTG door de oudere Herman Coessens wordt gespeeld), die echter zo stom is dat hij enkel bevelen kan opvolgen. Maar dan wel tegen betaling, want dàt kent men al tamelijk vlug in de Amerikaanse maatschappij. Alleen de grootmoeder (Walter Moeremans) geeft in al deze stupiditeit blijk van nog enig (boeren)verstand.
Ook Shepards stuk zit vol symboliek, maar hier dan wel eerder op een Freudiaanse manier. Familiebanden spelen ook bij hem een belangrijke rol (denk aan de incestueuze relatie in “Fool for love”), net als de plattelandscultuur, maar bij hem wordt die dan wel gecontrasteerd met de stadscultuur. Het “buried child” uit de oorspronkelijke titel slaat eveneens op een baby die uit een incestueuze relatie is voortgekomen (deze keer tussen de moeder en haar licht mentaal gehandicapte zoon) en die is vermoord door de vader. Of toch niet? Staat hij nu niet plots voor hen als volwassen jongeman onder de vorm van Vince? (In de NTG-versie, waarbij men zonder pauze de stukken aan elkaar last, heeft hij dezelfde kleren aan als de adoptiezoon van Albee.) De vader overleeft de shock niet, als Vince net als zijn vader het teruggetrokken (“vanachter”) leven opneemt. De “common sense” wordt hier opnieuw door een vrouw, maar deze keer een jonge, belichaamd: Shelly, de vriendin van Vince, die hem dan ook in de steek laat als hij zich hier ingraaft.
Ronny De Schepper
dagelijks iets degelijks 