In het laatste NTG seizoen was er “K”, een NTG creatie, waarin opnieuw alle rollen voor de studenten voorbehouden zijn. Speelse creativiteit, jeugdige energie, ondraaglijke lichtheid, gekke vibraties van jong talent laten immers steeds nieuwe interpretaties van een bevreemdende tekst toe.
“In 1996 had ik de idee opgevat, in samenwerking met mijn theatergroep ‘De Schizo’s’, een trilogie te brengen over het werk van Kafka,” schrijft Alain Pringels, “doorkruist met brieven en andere fragmenten uit zijn leven. ‘Het proces van een insect’ en ‘Het Oordeel’ werden respectievelijk in ’96 en ’97 opgevoerd. Het laatste stuk ‘Het Slot ‑ Amerika’ kwam nog niet op scène.
Voor het NTG heb ik nu de drie bestaande stukken in elkaar verweven en koos hiervoor de titel ‘K’, gevolgd door de ondertitel ‘als een hond’.
‘K’ heeft alles te maken met het oeuvre, het leven en het tragische einde van Franz Kafka (1883‑1924).
Ik vertel over de man die gevangen zit in het besloten joodse wereldje van de stad Praag en gebukt gaat onder een heel zware en complexe vader‑ én moederbinding.
Maar ook ík deed aan introspectie en doorspekte het werk met mijn eigen belevenissen. Daarom heb ik het hier over een ‘gevecht’ met het oeuvre van Kafka, omdat ik dit toetste aan mijn eigen autobiografische aspecten die de grote scharnierpunten vormen van deze toneeltekst. Dus durf ik te stellen dat ik in zekere zin Kafka gebruikt heb om iets over mijzelf te vertellen.
Zoiets heeft ook zijn weerslag op de acteurs. Zij moeten bereid zijn om mij te volgen op de reis naar de meest duistere plekken in onszelf en in die van de persoon Kafka. Wat mij in deze auteur zo aangrijpt is het feit dat door het opvoedingssysteem waarin hij terechtkwam, hij nooit de kans kreeg een eigen plaats in de wereld te verwerven. Hij vond slechts de vrijheid om zich te uiten op papier.
Het verhaal is dat van K, als een hond: van iemand die zoals het personage K in de roman ‘Het Proces’, een radertje wordt in een systeem dat hem onderdrukt. Uiteindelijk sterft hij zonder ooit wat betekend te hebben, zoals een hond.
Zelf word je dagelijks geconfronteerd met het feit dat door de eigen onmacht en de eisen die de maatschappij ons stelt, wij langzaam verworden tot een insect dat op het even welk moment platgetrapt kan worden. Persoonlijk denk ik dat dit een gevoel is dat wij westerse mensen vandaag allemaal kennen.”
BODEMLOZE DEPRESSIE
Ik bespaar u de rest van de begeleidende tekst, die zelfs de grootste optimist in een bodemloze depressie kan storten. Toch zien Dominique Collet (Merelbeke), Han Coucke (Zulte), Sebastien Dewaele (Oostende), Griet Dobbelaere (Drongen), Tine Laureys (Lokeren), Sven Ronsijn (Herne), Els Trio (Torhout) en Frank Van Erum (Lokeren) er opgewekt uit en lijken ze allerminst geleden te hebben onder een ondraaglijk inlevingsproces. Zij zijn de jonge honden van de Hogeschool Gent, die kwispelstaartend het podium op mogen.
“Ja, ik heb die teksten thuis laten lezen en dat schrikt echt af, hé?” giechelt Griet, die geplaagd wordt omdat ze evenzeer bloost als de appel waarin ze haar tanden zet.
Maar Frank stelt iedereen gerust: “Akkoord, de tekst stond al vast op papier, maar we zijn daar wel speels mee omgegaan.”
Dominique valt hem bij: “Het stuk loopt vol absurde figuren, in het begin is dat zelfs grappig. We hebben het een zodanige wending gegeven dat het pas op het einde een nachtmerrie wordt.”
Sebastien: “Het is Alice in Wonderland voor volwassenen.”
Voor volwassenen? Bedoelt hij seks, drugs & rock’n’roll? Van alle kanten wordt er geroepen: “Ja! Ja! Veel seks!” Tot Sebastien de orde herstelt: dat was helemaal niet wat hij bedoelde, er komt geen seks aan te pas. “Maar het is toch erotisch geladen,” piept een meisje er nog achteraan. Ik weet niet wie het is, maar eentje zit te blozen.
“Je moet alleszins niet denken dat we afgezien hebben,” zegt Els, die haar eerste toneelervaringen bij het beroemde amateurgezelschap van Rembert Torhout heeft opgedaan. “Het was fun.”
TO SOAP OR NOT TO SOAP
Tijd om af te sluiten en daarom gooi ik de knuppel maar in het hoenderhok: “Ik dacht gewoon: ze doen die jongeren hier nogal wat aan en dat terwijl jullie binnen vijf jaar toch ergens in een soap belanden.”
Kabaal van jewelste, maar toch minder agressief dan ik had verwacht. Griet zegt zelfs: “Afwisseling trekt aan. Het kan verrijkend zijn om eens in een soap te acteren.”
“Ja, zéér verrijkend,” klinkt het ergens cynisch, maar allen zijn ze het eens: het is een realiteit waarmee rekening dient te worden gehouden. Han Coucke, die de titelrol vertolkt, is nog de grootste tegenstander, maar toch zegt ook hij: “Ik ga zeker niet beweren dat ik het nooit zal doen…”
Ook nog dit, het geldt hier een stageopdracht, dit is dus niet het eindexamen van deze studenten. Drie medestudenten doen dan ook niet mee, omdat ze elders aan de slag zijn. Hun echte eindproject zal op het einde van het academiejaar afgerond worden met een voorstelling in de Norbertijnenkapel (Patershol).
“Tijdens je opleiding moet je zoveel mogelijk dingen uitproberen,” zegt Dominique en daarom ook dat ze allemaal zo blij zijn dat Jef Demedts met pensioen is en er geen “éminence grise” meer is die een verpletterende stempel drukt op zijn studenten. Er wordt nu bijna uitsluitend met gastdocenten gewerkt, vaak dan nog op uitnodiging van de studenten zelf. Zo hebben de laatstejaars Ignace Cornelisse tot hun mentor gekozen. Door die uitwisseling van gastdocenten verdwijnt ook het strikte onderscheid tussen de verschillende toneelscholen en vandaar dat de meesten gewoon geopteerd hebben voor de dichtstbijzijnde. Sven Ronsijn komt nog van het verst (het Pajottenland) en dan nog wel om de verkeerde reden: “Ik volg de afdeling woord omdat ik dacht daar voorbereid te worden op radiowerk, maar dat blijkt niet waar te zijn.”
HOEZO EROTIEK?
De studenten van het conservatorium hadden ons nog proberen geruststellen: het stuk “K” naar Kafka in Minnemeers zou “pas op het einde een nachtmerrie worden”. Helaas, voor de meeste toeschouwers was het een nachtmerrie van het begin tot het einde. Ik blijf het Alain Pringels (toch een psycholoog van vorming!) kwalijk nemen wat hij die jonge mensen hier aandoet, maar anderzijds kan men hem niet verwijten Kafka te verraden, dat dient te worden toegegeven. Maar waarom werkt het bij Kafka en niet bij Pringels? Misschien door het veelvuldig rondstrooien van clichés, gaande van “the ministry of silly walks” (Monty Python) over David Lynch (“Twin Peaks”, “Blue Velvet”) tot een vrouwelijke Christus. Over dit laatste gesproken, op de opmerking dat het “Alice in Wonderland voor volwassenen” was, vroeg ik of ze daarmee soms bedoelden dat er seks in voorkwam. Eerst werd daar wat mee gelachen, maar het uiteindelijke antwoord was: nee. Nu, het enige wat me in deze voorstelling wakker hield, was precies een gezonde dosis erotiek. Maar het was natuurlijk niet neuken op de dansvloer van de Zillion! Misschien dachten de studenten dat ik dàt bedoelde. Deze generatie heeft haar opvattingen over seks blijkbaar bijgesteld…
And now for something completely different, woordkunstenares Griet Pauwels heeft nog altijd gelijk als ze zegt dat men in de toneelafdeling geen behoorlijk Nederlands leert spreken. Dit was nu een stuk in het Algemeen Nederlands en zelfs als ik “den advocaat” achterwege laat omdat een nogal volks personage dit zei, dan hoorde ik nooit, maar werkelijk nooit, de eind-t van “niet”. Misschien wordt die binnenkort gewoon afgeschaft, zoals de dt-regel. Da’s toch allemaal nie belangrijk, hé.
Samengevat, een stuk enkel voor de tantes en de neven van de spelers.
Ronny De Schepper
dagelijks iets degelijks 