“Begraaf nooit iets of iemand te vroeg,” dat is zowat de boodschap in “Heldendeugd” van De Vieze Gasten dat ik dertig jaar geleden heb gezien in de Gentse Baudelokapel (foto Willy Dé).
Nadat korporaal Edward Hoste immers heldhaftig is gesneuveld aan de IJzer, kan vader Hoste daar politieke munt uit slaan en het op die manier zelfs tot minister brengen. Helaas, juist op dat cruciale moment duikt de zoon weer op. Een mirakel? Lazarus uit de doden opgestaan? LeMond die opnieuw de Tour wint? Niets van dit alles: korporaal Hoste heeft door al dat oorlogsgeweld een slag van de molen gehad en heeft al die tijd in een Duits krankzinnigengesticht verbleven. Aangezien uit zijn brieven bovendien blijkt dat hij eigenlijk een pacifist is die een hartsgrondige hekel heeft aan al die valse heldendeugden, bestaat zelfs de mogelijkheid dat zijn krankzinnigheid een dekmantel is geweest voor desertie. Dat wordt ongetwijfeld de ondergang van minister Hoste. Zijn baantje als bediende derde klas bij de post in Adinkerke-De Panne wenkt alweer. Of is er alsnog een oplossing? Misschien is die teruggekeerde soldaat helemaal niet zijn zoon…
Tijdens de pauze hield Mong Rosseel hierover een enquête bij de toeschouwers, “want wij passen het stuk aan naargelang van de wensen van het publiek”. Grapje natuurlijk, want de tijd dat er op het podium volop geïmproviseerd werd door de Vieze Gasten ligt nu wel definitief achter de rug. Integendeel, de tekst van Pjeroo Roobjee is heel dwingend en zowel de acteurs als regisseur Rik Hancké hebben er zich totaal aan onderworpen. Nu is Roobjee niet bepaald een makkelijk auteur en al is “Heldendeugd” geen “Sapeurloot”, de Vieze Gasten hebben er een hele kluif aan gehad om de zeer literaire zinswendingen er op een natuurlijke manier uit te krijgen. Dat is hen wonderwel gelukt, al werden ze daarbij ongetwijfeld geholpen door het feit dat hun vroegere speelstijl wel aansluit bij het “bigger than life”-effect dat Roobjee met zijn gekuist dialect nastreeft. En de ervaringen van Rik Hancké in “De Sapeurloot” zelf zullen natuurlijk ook handig van pas zijn gekomen.
Mong enige tijd later in een interview dat ik met hem had: “Wat wil je dat ik daarop zeg? Dat ik blij ben natuurlijk, hé. Vooral omdat er ook geen compromissen van ons worden verwacht. Ook voor Ubu en Heldendeugd hebben wij zelf gekozen, dat was zeker niet onder druk van het verkrijgen van subsidies. Dat heeft wél met het aantrekken van Rik Hancké te maken, dat wel. Die zei onmiddellijk: jongens, ik ben zoveel jaar directeur van Proloog geweest, welnu dàt soort theater wil ik niet meer maken. Maar dat hadden wij ook nooit gemààkt. En hij wilde ook professioneel werken. Hij wilde b.v. dat het stuk geschréven werd. Dat was voor ons nieuw, zoals gezegd.”
Mong: “Hetzelfde verhaal als Ubu zou ik u kunnen vertellen over Heldendeugd, die farce van Roobjee. Ook die is in de pers zeer goed onthaald. Nochtans vooraf, toen we dat vertelden, zei iedereen: hou dan maar uw schaar gereed! Nu dat was hoegenaamd niet nodig. Roobjee leverde een stuk van een normale lengte. Er zat alleen maar één lied in, maar dat was bij hem dan wel drie bladzijden lang, waarin dat meisje voortdurend herhaalde dat haar lief in de oorlog was gestorven. Dat hebben we teruggebracht naar een zingbaar lied van een halve bladzijde, maar dat was het enige!”
Hoe dan ook, Mong en Magda (beiden uitstekend als het ouderpaar Hoste), bijgestaan door ouwe trouwe Herwig Deweerdt (als Edward) en twee nieuwe gezichten (Ineke Geerts als de lustige weduwe Fanny en Lieve De Baes als de bazige stiefzus Alice), slaan met dit stuk definitief de weg in naar nieuwe horizonten. Zonder hun idealen te verloochenen (socialisme en vooral pacifisme zijn nog steeds de thema’s die het stuk schragen) slaan zij nu de weg in naar de Culturele Centra, waar een nog onontgonnen terrein voor hen braak ligt. Vermelden wij ook nog dat Fabien Audooren en Guido Schiffer voor een muziekscore hebben gezorgd (door henzelf live uitgevoerd).
Ronny De Schepper
Referentie
Roger Arteel, Het nut van onze doden, Knack, 13 juni 1990
dagelijks iets degelijks 