Een boek waarover ik me schaam dat ik het heb uitgelezen. Dat is ook weer eens iets nieuws. Uiteraard heeft het te maken met de gore inhoud. Waarom heb ik dan doorgelezen? Ik zou het eerlijk gezegd niet weten. Had het iets met de stijl te maken? Of wilde ik toch gewoon vernemen of “loontje om z’n boontje” kwam, ook al gaan de krankzinnige moorden veel te lang door vooraleer hij nog maar in het vizier komt, en dan nog uitsluitend van een privé-detective. Mijn vrouw, die dol is op thrillers, gaat het boek dus niet lezen en heel terecht, want het is geen thriller.
Maar wat is het dan wél? Volgens Wikipedia is het “een kritiek op de oppervlakkigheid en wreedheid van het kapitalisme. De personages zijn overwegend bezig met materieel bezit en een oppervlakkige vertoning, kenmerken die verwijzen naar een postmoderne wereld waarin oppervlakkigheid heer en meester is. Dit leidt ertoe dat Patrick Bateman zich gedraagt alsof alles koopwaar is, mensen inbegrepen, een houding die verder meespeelt in de toename van objectificatie van vrouwen doorheen de roman. Deze teruggetrokken houding van Bateman laat hem toe zijn daden te rationaliseren.”
Persoonlijk vind ik dat een veel te positieve benadering. Het is waar, Patrick Bateman is een stereotiepe yuppie, hij woont in een prachtig appartement in New York en draagt alleen de duurste mode. Maar ’s avonds komt Patricks ware aard boven: een losgeslagen racistische moordende en verkrachtende psychopaat. Ondanks zijn vele slachtoffers (vooral vrouwen, meestal prostituees, maar ook b.v. een lukraak kind in de dierentuin) wordt Patrick nooit gepakt en gestraft. Het tij keert pas nadat Patrick een collega vermoordt, hij voelt dat zijn straf eraan zit te komen. Merkwaardig: de roman verandert op dat moment van een verhaal in de ik-persoon naar een in de derde persoon. Als de auteur daarna weer overschakelt op de ik-persoon voel je als lezer al nattigheid…
Net zoals zijn misdaden lange tijd op ongeloofwaardige wijze onder de radar blijven, wordt ook nooit verklaard hoe Bateman op 27-jarige leeftijd zo rijk kan zijn. Akkoord, hij komt blijkbaar uit een rijke familie en heeft een dure opleiding gehad (Harvard), maar dat komt amper ter sprake. En ja, hij werkt in Wall Street, maar men kan beter zeggen dat hij daar een bureau heeft, want van werken is weinig of geen sprake. Hij “brost” ook geregeld en zijn leven lijkt wel een aaneenschakeling van diners in dure restaurants en passages in de fitness om de opgeslagen calorieën er weer af te werken. En er is natuurlijk het continuë druggebruik.
Tussendoor schrijft Bateman/Ellis ook (het dient gezegd) uitstekende albumrecensies van Genesis, Whitney Houston en Huey Lewis & the News. Daarom is het zo opvallend dat er ook enorme fouten instaan op dat vlak. Zo wordt “Dancing in the streets” aan The Shirelles toegeschreven, “You can’t always get what you want” aan The Beatles en “Cherish” aan de Lovin’ Spoonful. Die twee vaststellingen zijn zo met mekaar in tegenspraak dat ik me afvraag of die fouten niet opzettelijk zijn. Om aan te geven dat hij zo maar wat uit zijn nek lult. Wat dus evenzeer het geval kan zijn met de modetips die hij geeft of zijn commentaar op de dure gerechten, onderwerpen waar ik minder in thuis ben en waar eventuele flagrante fouten mij zouden kunnen ontgaan.
Het boek verscheen in 1991 en werd in 2000 verfilmd door Mary Harron, een vrouw dus, wat maakt dat ik de film misschien toch eens moet proberen te bekijken. Christian Bale speelt Bateman, Chloë Sevigny zijn secretaresse, Reese Witherspoon zijn min of meer vaste vriendin en Willem Dafoe de privé-detective.
Bret Easton Ellis (Los Angeles, 7 maart 1964) groeide op in een welgestelde familie in Californië. Zijn vader mishandelde hem echter. Na lange tijd in New York gewoond te hebben, is hij sinds enige tijd weer inwoner van Los Angeles. Hij wordt gerekend tot de belangrijkste Generation X-schrijvers.
Ellis’ boeken hebben vaak een duister thema. Less Than Zero, het boek waarmee hij op 21-jarige leeftijd debuteerde, werd door critici vergeleken met J.D. Salingers The Catcher in the Rye, maar dan voor de MTV-generatie. Ellis noemt zichzelf een moralist, terwijl hij vaak wordt afgeschilderd als een nihilist. Hij schrijft op een zeer eenvoudige en vlakke manier, waarbij hij opvallend veel gebruikmaakt van herhalingen teneinde een bezwerend, hypnotisch effect te bewerkstelligen. In “American Psycho” zijn een aantal van die herhalingen b.v. de musical “Les misérables” (en dan vooral de affiche met de afbeelding van Eponine), Donald Trump, video’s terugbrengen, zijn zilveren American Express-card, zijn gazellenleren portefeuille en vooral… zijn haar! Als het niet zo triest was, zou je kunnen zeggen dat hij wel de uitvinder lijkt van de uitspraak “Als mijn haar maar goed ligt!”
Ronny De Schepper
dagelijks iets degelijks 