Twintig jaar geleden: Bert Anciaux stelt zijn cultuurnota voor…

Morgen zal het al twintig jaar geleden zijn dat Bert Anciaux als kersvers minister van cultuur zijn zogenaamde “cultuurnota” kwam voorstellen in het NTG, wat het einde van de verzuiling inluidde. De laatste tijd ligt Anciaux bij mij zeker niet meer in de bovenste schuif, maar tot mijn grote verbazing vond ik op mijn blog een bijdrage op 2 februari 2009 waarin ik het voor hem opneem…

Ik weet dat hij zich soms kan aanstellen, als hij lid van de socialistische partij wil worden zonder socialist te willen genoemd worden bijvoorbeeld. Of omdat hij uit mediageilheid koekjes van eigen deeg naar binnen werkt. Of als hij het veldrijden geen topsport noemt op een moment dat Niels Albert Vlaanderen in lichterlaaie zet. En vooral als hij alle kritiek op de islam gelijk wil stellen met islamofobie!
En ook als hij weer eens begint te bleiten, zullen velen aanvullen, maar zelf ben ik het daarmee niet eens, ik vind dat hij zich daardoor juist laat kennen als een gevoelig mens. Maar soit, vele mensen hebben dus een hekel aan Bert Anciaux (*) en zij zullen zich wellicht vergenoegd in de handen wrijven nu Anciaux bij de joden de boter heeft gegeten omdat hij een vergelijking heeft gemaakt tussen de kindermoord in Dendermonde en die in de Gaza-streek. En dat verdient hij dus niet. Integendeel, door deze vergelijking te maken heeft hij het drama dat zich “ver van ons bed” afspeelt naar hier gehaald en vele mensen zullen zich hopelijk realiseren wat de Israëli’s daar hebben aangericht. Dus, bravo Bertje, en laat je niet terugfluiten door een regering die het in z’n broek doet (**) telkens de Joodse Raad maar ergens onraad denkt te hebben geroken (***) en al helemaal niet door je “nieuwe partij”, die al jaren in de greep is van een joodse lobby.
Ook vroeger heb ik reeds mijn sympathie getoond voor Bert Anciaux. Zijn toespraak in Vooruit op 8 september 2000 is de geschiedenis ingegaan als “ophefmakend” bijvoorbeeld, maar ikzelf kon mij wel vinden in zijn ideeën. De actieve welvaartstaat van Verhofstadt, waar zich nu ook plots de SP en Agalev hebben achtergeschaard, is volgens hem geen appèl voor een betere samenleving, enkel voor meer welvaart. En het is precies de verheerlijking van die welvaart (en de angst om die weer kwijt te spelen) die volgens hem tot Zwarte Zondag heeft geleid.
En natuurlijk ben ik het ook eens met Anciaux als hij zegt: “Mij ontgaat wat België tussen Vlaanderen en Europa cultureel nog te betekenen heeft.” Zeker als hij daaraan toevoegt, dat hij aanstuurt op een cultureel verdrag met Wallonië.
En alhoewel hij van oordeel is dat politici zich niet te moeien hebben met inhoudelijke aspecten van kunst, kon hij er toch niet aan voorbij dat de overheid nog altijd 10.000 fr. per operazetel bijpast (4.000 fr. voor ballet). En dat het bovendien de meer begoeden zijn die naar dergelijke manifestaties gaan. De kunstenaar, net als de politicus, loopt voorop, zegt Anciaux, maar hij moet op zijn hoede zijn om zich niet te isoleren. Hij had het beeld kunnen gebruiken dat ik hier meestal bij hanteer: ze moeten de kop van het peloton trekken, maar ze moeten maken dat de anderen in hun wiel kunnen blijven.
Enige tijd later, op dinsdag 16 januari 2001, om precies te zijn stuurde ik hem deze vergelijking door in de volgende mail:
Waarde Heer Minister,
Met genoegen lees ik in De Standaard van 14 januari jl. dat, ondanks het feit dat u “geleerd” heeft dat “kunst per definitie elitair is”, “de levensvijandige geïsoleerdheid van de quasi-avant-gardisten, haast publieksloos” u nog altijd “op de zenuwen werkt”.
Ik merk echter dat de communicatie hierover “naar het grote publiek toe” (zoals de voormalige minister-president het zou uitdrukken) nog altijd niet goed wil lukken. Mag ik daarom – in alle bescheidenheid – een vergelijking aanreiken met de wielersport, toch een populaire sport bij uitstek.
De taak van de avant-garde zou er immers in moeten bestaan, de kop te nemen van het grote peloton om dat op die manier over bergtoppen en andere oneffenheden in het parcours te sleuren. Maar wat zien we in werkelijkheid? Ze rukken zich los van de massa en fietsen zo snel mogelijk om achter een bocht uit het zicht te verdwijnen en met minuten voorsprong te arriveren. Waarbij het achterblijvende peloton nauwelijks nog de energie opbrengt om een molshoop te overwinnen en het dus maar bij gemakkelijk berijdbare platgetreden paden houdt…
Met vriendelijke groeten,
Ronny De Schepper (Gent)
En ik kreeg zowaar een antwoord, zij het pas op maandag 19 februari 2001 om 13:19u.
Geachte heer,
Beste Ronny,
Een tijdje geleden ontving ik van u een berichtje met een mooie vergelijking van de kunstparticipatie met de wielersport. Vergelijkingen zijn zelden helemaal sluitend, en ik wil zeker niet de minister zijn die de ‘toppers’ ervan weerhoudt om de hoogste bergen te beklimmen.
We hebben er hier op het kabinet alleszins aangenaam over van gedachten gewisseld, en misschien kan ik de vergelijking wel eens inpassen in één of andere toespraak.
Met vriendelijke groeten,
Bert Anciaux

Ronny De Schepper

(*) Chris Van Camp, de columniste van Klara, behoort daar zeker toe, maar ook zij neemt het in haar column op voor het standpunt van Bert. Ik onthou vooral drie zaken: (1) de mediatisering van het drama in Dendermonde, terwijl het duidelijk een eenmalig gebeuren is, zonder maatschappelijk draagvlak – anders gezegd: zotten die doorslaan zullen er helaas altijd zijn; (2) de burgemeester van Dendermonde die zijn kans grijpt om een B.V. te worden; (3) het feit dat joden, waar ook ter wereld, zich altijd identificeren met de staat Israel. Het weze trouwens ook nog eens duidelijk gezegd dat iedereen (Bert Anciaux incluis) uiteraard ook de raketaanvallen van Hamas op Israelische dorpen afkeurt, maar dat het grote verschil is dat al die mensen het er roerend over eens zijn dat Hamas een terroristische beweging is. Terroristen kleuren per definitie buiten de lijntjes en dienen daarom te worden bestreden. De wraakacties van Israel daarentegen zijn afkomstig van een internationaal erkende staat. Een dergelijke erkenning brengt niet enkel rechten maar ook plichten met zich mee. Een staat die zich rechtmatig deze benaming wil toeëigenen, mag zich dan ook niet schuldig maken aan staatsterrorisme en moet zich schikken naar internationale verdragen (bijvoorbeeld wat de grenzen van het Palestijnse gebied betreft).
(**) In de marge van een incident over een voetbalspeler die met het nummer 88 rond liep, blijkt dat Patrick Dewael twee jaar geleden een brief naar de voetbalbond heeft gestuurd om de nummers 18 en 88 te verbieden, omdat deze respectievelijk zogezegd voor “Adolf Hitler” (A.H.) en “Heil Hitler” (H.H.) zouden staan. Komaan zeg, get a life, hé Patrick!
(***) In “Man bijt Hond” speelde “Het gesproken dagblad” van Stijn Meuris hier ook op in door de draak te steken met de lange tenen van de Joodse Raad. En kijk, een dag later moesten ook zij zich alweer verantwoorden! Vooral die vergelijking met een nazi-cartoon was een vuile slag onder de gordel. Op die manier kan er nooit meer kritiek geuit worden op of gelachen worden met de joden! De holocaust was uiteraard een vreselijke zaak, maar ze ligt nu wel al meer dan zeventig jaar achter ons. En sinds die tijd roeien de Israëli’s op hun beurt het Palestijnse volk uit, terwijl de internationale gemeenschap de andere kant uitkijkt. Wir haben es nicht gewusst…