Fons Mariën las “21 lessen voor de 21ste eeuw” van Yuval Noah Harari.
Eerder had ik al ‘Sapiens’ van dezelfde auteur gelezen, wat ik zeer de moeite vond. Mijn verwachtingen waren dan ook hoog gespannen toen ik dit boek begon en ik voel me alleszins niet bedrogen.
Harari gaat van start met enkele technologische uitdagingen voor nabije toekomst. Schrikbarend is haast de manier waarop hij de evoluties van Artificiële Intelligentie (AI), verdere automatisering, algoritmes en biotechnologie schetst. Nu al spelen algoritmes een grote rol bij onze aanwezigheid op sociale media en het internet in het algemeen. Maar hij dicht die algoritmes in samenhang met AI en biotechnologie nog een grotere rol toe. Uiteindelijk kan er door deze technische evolutie een kleine groep technologisch bevoorrechten en een grote groep werklozen (“overbodigen”) ontstaan. ‘Brave new world’ is niet ver meer…
Ook bespreekt hij de politieke uitdagingen die ons te wachten staan (mede als gevolg van de technologische evoluties). Hij onderzoekt daarbij ook hoe bijvoorbeeld nationalisme en religie ons in de toekomst nog kunnen helpen. De grote uitdagingen (kernoorlog, klimaatverandering, technologische ontwrichting…) zijn mondiaal en kunnen volgens hem met ‘oude recepten’ niet opgelost worden. Verder onderzoekt hij in hoeverre ideologieën (de ‘grote verhalen’ van communisme, socialisme, fascisme, liberalisme…) ons kunnen helpen. Harari is erg kritisch voor alle -ismen, ook bijvoorbeeld voor het Jodendom (terwijl hij zelf jood is) en zijn kritiek is niet oppervlakkig. Wel ziet hij meer heil in het secularisme, het liberalisme is voor kritiek vatbaar maar wil hij niet bij ‘het grof vuil’ zetten..
De auteur herinnert ons eraan dat de mens geneigd is te geloven in verhalen en belang hecht aan rituelen. Maar het leven is geen verhaal en de toekomst, zo stelt hij, is geen science-fictionverhaal.
Een van de belangrijkste eigenschappen die de mens in de toekomst zal moeten bezitten is het aanpassingsvermogen want constante verandering wordt een wezenlijk kenmerk van de 21ste eeuw.
Het is bijna onbegonnen werk om de rijkdom en de veelzijdigheid van dit boek in een korte bespreking tot zijn recht te laten komen. Zo maakt Harari ook het zinvolle onderscheid tussen racisme en culturalisme. Ik ben het niet helemaal eens met sommige onderdelen van zijn boek, bijvoorbeeld zijn idee dat we in één beschaving leven en zijn relativeren van het terrorisme. Maar in zijn geheel is dit een heel inspirerend boek Ik heb bij mijn lectuur talloze passages onderlijnd, wat een teken is dat Harari’s boek bol staat van boeiende ideeën. Volgens mij is dit boek dan ook een ‘must read’.
Fons Mariën
dagelijks iets degelijks 