Vandaag is het 75 jaar geleden dat de Duitse sprinter Toni Merkens stierf aan het Oostfront, precies op dezelfde dag dat Adolf Hitler een aanslag overleefde die werd gepleegd door kolonel Claus von Stauffenberg. Ik contrasteer hem altijd met zijn vriend en levenslange concurrent Albert Richter, eveneens afkomstig uit Keulen, die in 1940 door de nazi’s is neergeschoten. Beide mannen stonden dus aan de tegenovergestelde kant van de barricade, maar beiden ondergingen ze hetzelfde tragische lot.
In 1933 gewann Toni Merkens seinen ersten Deutschen Meistertitel im Sprint. In 1934 konnte er diesen Erfolg wiederholen und gewann auch bei den Offenen Britischen Meisterschaften sowie beim Grand Prix de Paris. Bei den Bahn-Weltmeisterschaften im selben Jahr in Leipzig belegte er den vierten Platz. In 1935 gewann er erneut die Meisterschaft im Sprint von Deutschland und Großbritannien sowie den Pariser Grand Prix.
Bei den Weltmeisterschaften 1935 in Brüssel konnte Merkens ebenfalls den Titel erringen, als er im Finale den Niederländer Arie van Vliet mit 2:1 Läufen besiegen konnte. 1936 bei den Olympischen Spielen in Berlin galt Merkens nach der erfolgreichen Saison 1935 als Favorit. Im Finale traf er erneut auf van Vliet. Merkens siegte in beiden Läufen, die Niederländer legten aber gegen die Wertung des ersten Laufs Protest ein, weil Merkens van Vliet behindert habe. De jury neemt een merkwaardige beslissing: de uitslag wordt gehandhaafd, maar Merkens moet wel honderd goudfrank boete betalen. In het orgaan van de wielerbond bedankt Merkens Hitler omdat het dankzij hem is dat hij de wereldtitel heeft behaald. Er bestaat ook een foto van hem waarbij hij de Hitlergroet brengt, maar dat is een foto van Getty Images en daar begin ik niet aan.
Unmittelbar nach den Olympischen Spielen 1936 trat Merkens ins Profilager über. In 1937 wurde er Deutscher Vizemeister im Sprint nach… Albert Richter. Van dan af was Richter hem altijd te sterk, tot hij dus bij het begin van 1940 werd vermoord. Aangezien Richter een populaire vedette was, werd het nieuws uiteraard niet op die manier bekend gemaakt (men sprak over een ski-ongeval), maar in Berlijn riep Merkens onze Jef Scherens bij zich in de cabine en… “Hij fluisterde in mijn oor – want ze durfden toen natuurlijk niets luidop zeggen – hoe hij doodgeschoten was, namelijk dat hij gepakt was op de grens in Bazel en daarna naar Keulen getransporteerd. En daar hebben ze hem in de gevangenis gestopt. Dat is wat Merkens me heeft gezegd, hé! En de bewakers van ‘t prison zouden toen aan Richter gezegd hebben: luister, daar is niks aan te doen, deviezensmokkel, dat betekent fusilleren, maar we geven u een kans, we zullen de poort openlaten en tracht te gaan lopen. En Richter heeft, ter goeder trouw zeker, gedacht dat ze het goed met hem meenden en toen hij ging lopen hebben ze hem neergeschoten. Zo heeft Toni Merkens mij verteld, maar die is nu ook dood, hé, hij is gesneuveld op ‘t Russisch front. ‘t Is dus wel een goede bron. Ik zie niet in waarom hij zou gelogen hebben.”
Men zou kunnen denken dat Merkens nu vond dat de weg voor hem open lag, maar hij maakte integendeel een merkwaardige carrière shift: hij werd halve fond renner! So wurde er in 1940 Deutscher Meister, in 1939 und 1941 Vizemeister. In 1942 wurde Merkens trotzdem erneut Deutscher Meister im Sprint sowie erneut Vizemeister bei den Stehern. Das selbe Jahr wurde Merkens eingezogen. An der Ostfront traf ihn ein Granatsplitter zwischen Herz und Lunge. 1944 erkrankte er in einem Lazarett in Wildbad an Hirnhautentzündung und starb.
dagelijks iets degelijks 