Vandaag is het precies 410 jaar geleden dat Shakespeares 154 sonnetten voor het eerst werden uitgegeven door Thomas Thorpe in 1609 (Stationer’s Register 20/5/1609). Deze Thorpe droeg de bundel op aan “Mr.W.H., the only begetter of these ensuing sonnets”. Maar “begetter” kan zowel “engenderer” (verwekker) als “procurer” (verschaffer) betekenen, m.a.w. die W.H. kan zowel de man zijn voor wie Shakespeare zijn sonnetten heeft geschreven als iemand die deze sonnetten aan Thorpe heeft gegeven.
De meest verspreide opvatting is dat Mr.W.H. Henry Wriothesely (spreek uit: Rootsli) is, aan wie Shakespeare zelf “Venus and Adonis” (1593) en “The Rape of Lucrece” (1594) heeft opgedragen, toen hij deze lange gedichten in eigen beheer heeft uitgegeven.
Het zijn duistere, virtuoze gedichten, elegant en modieus, vol beelden en woordspelingen (o.a. op “Will”). Ze worden beschouwd als het hoogtepunt van de Elisabethaanse sonnetpoëzie, waarin de specifieke sonnetvorm (drie kwatrijnen en één dubbelvers) het best gerealiseerd is (*).
Ze werden uitgegeven als een cyclus, de eerste (nrs.1-17) gericht tot een mooie jongeling, die door Shakespeare aangespoord wordt te huwen. Men weet niet wie deze jongeman is en evenmin waarom Shakespeare zich met zijn privé-leven zou bemoeien.
Dan volgen er een aantal (18-126) over diverse onderwerpen, beginnend met het fameuze “Shall I compare thee…”. Daarnaast is er ook nog “When to the sessions…”, maar het opvallendst is nr.55, omdat dit een lofzang zou zijn op de schoonheid van hogergenoemde knaap. Men meent hierin ook een aanval op een rivaliserende dichter te mogen zien, met name George Chapman. Ook het gedicht “Love and time” maakt deel uit van deze cyclus.
Daarna komen gedichten (nrs.127-152) over een “dark lady” (waaronder “My mistress’ eyes”) en de laatste twee zijn gericht tot Cupido.
De rangschikking van de sonnetten is wel aan discussie onderhevig. Anders gesteld, wat is het aandeel van Thorpe in het bepalen van de volgorde?
Oorspronkelijk werden de sonnetten helemaal niet goed ontvangen. Zo vergeleek Thomas Campion ze met het bed van Procrustes: als de sonnetten te kort zijn dan rekt Shakespeare ze nodeloos uit, zijn ze echter te lang dan gaat hij er met de botte bijl in. Pas met de herdruk in 1640 startte het succesverhaal dat nog steeds verdergaat. Zo zijn de sonnetten o.a. op elpee gezet door Cleo Laine en onlangs ook door niemand minder dan P.J.Proby. Net als Marianne Faithfull beperkt deze zich spijtig genoeg tot louter voorlezen.
Ronny De Schepper
(*) J.W.Lever, The Elizabethan Love Sonnet, London 1956.
dagelijks iets degelijks 
In 2002 verscheen ‘When Love Speaks’, waarop acteurs als John Hurt een aantal Shakespeare-sonnetten voorlezen. 8 zijn verwerkt tot songs voor zangers als Annie Lennox, Bryan Ferry, met een sobere, fenomenale uitvoering van Sonnet 29 (‘When, in Disgrace With Fortune and Men’s Eyes…’ )door Rufus Wainwright. Wainwright werd in 2009 jaar door regisseur Robert Wilson gevraagd voor een nieuwe theatrale uitvoering in Berlijn van een vijftal Shakespeare-sonnetten. Er zijn ook enkele concerten geweest waar Wainwright de sonnetten solo uitvoerde, en in 2010 is er minstens een uitvoering met orkest in Stockholm. Het is voorlopig onduidelijk of er een cd of een dvd van komt. Op YouTube staan enkele theatermomenten van de Wilson-productie, o.a. sonnet 20 (‘A woman’s face with nature’s own hand painted…’).
Sonnet 29 in de cd-versie kan je hier horen, bijna Scott Walker.
Wainwright leende ook zijn stem aan Burt Bacharachs ‘Go Ask Shakespeare’, maar er is geen verband.
LikeLike
Zelf spreek ik in mijn verhandeling over Milton ook over mijn toenmalig idool Donovan die een aantal sonnetten op muziek zou zetten. Ik weet niet of dit effectief ook is gebeurd.
En natuurlijk is deze “bijdrage” meer dan overduidelijk een onderdeel van een “work in progress”… ;-)
P.S. Vandaag meldde Peter mij dat de nieuwe cd van Rufus Wainwright, All Days Are Nights: Songs For Lulu, (release eind maart), zijn versie van drie Shakespeare-sonnetten zal bevatten.
LikeLike