Dertig jaar geleden: “Een kink in de kabel”

Het opstarten van VTM was dertig jaar geleden voor vele kabeldistributeurs in ons land een sein om hun kanalen te herschikken. Niet alleen kwam er daardoor een « kink in de kabel » voor talloze oudere televisiekijkers die niet wisten wat er met hun vertrouwde zenders gebeurd was, in sommige gevallen moesten de maatschappijen ook reeds een keuze beginnen maken binnen het aanbod. Dit viel niet steeds in goede aarde bij de gebruikers. Zo betoogden een aantal Italiaanse Limburgers in Brussel tegen de afschaffing van het doorseinen van de uitzendingen van de RAI…

Toen ik twee weken geleden ruimschoots op tijd het nieuws op TV2 opzette, merkte ik dat het feuilleton dat eraan voorafgaat (is dat niet « Sons and daughters » of zoiets ?) deze keer zonder ondertiteling werd uitgezonden. Nadat ik ooit een programma over belcanto met veel interviews in het Italiaans op die manier heb moeten volgen, begrijp ik dat zoiets wel meer kan gebeuren. Als het echter halfacht wordt en het gesnater lustig doorgaat, begin ik onraad te ruiken. En inderdaad, op TV1 blijkt het nieuws al te zijn begonnen. Wat is er dan op TV2 gebeurd? Een vlugge check-up van mijn andere kanalen doet mij vaststellen dat ook die blijkbaar van plaats zijn verwisseld. Waar ooit TF 1 en A2 stonden, kan ik nu lezen dat ter gelegenheid van het opstarten van VTM de Gentse kabelmaatschappij haar kanalen heeft herschikt. Naast VTM wordt er nu b.v. ook plaats vrijgehouden voor een regionale zender en « voor de satelliet » (zo staat het er, wélke satelliet en wélk programma uit het grote aanbod, daar heb ik voorlopig het raden naar).
Na een avondje knoeien (RTBF en A2 zonden beide een feuilleton uit over de Franse Revolutie, zodanig dat ik niet wist wie waar zat) heb ik nu toch mijn aanbod vastgelegd. Tal van oudere televisiekijkers sloegen echter in paniek, lees ik in de kranten, en belden hun verkopers. Deze rekenen 750 fr aan om de klus te klaren, maar als de mensen weigeren te betalen, wordt er meestal niet geruzied omdat men voor zo’n luttel bedrag geen klanten wil voor het hoofd stoten. Een tip die misschien nog meegenomen is voor een aantal lezers, want naar verluidt hadden vijftien procent van de kijkers in Frankrijk bij een gelijkaardige situatie vier weken na de veranderingen nog steeds niet alle zenders teruggevonden…
In Gent is er dus echter nog ruimte om een paar nieuwe zenders een plaats te geven. Dat is b.v. ook in Leuven het geval, waar door de kabelbreedte op dit moment maximaal 25 programma’s kunnen worden gebracht. Tegen 1990 hoopt men daar de breedte aan te passen, zodanig dat niet minder dan 40 programma’s op de kabel kunnen. Die euforische uitdrukking « niet minder dan » is dan wel puur technisch te interpreteren, want zelf hebben we de grootste twijfels of met een groter aanbod ook groter kijkgenot gepaard gaat. Op het eerste gezicht uiteraard wel. Als ik mijn eigen toestel als voorbeeld neem, valt het inderdaad soms voor dat op geen enkele van de elf kanalen die ik vooraf kan vastleggen iets interessants te bekijken valt. Dan wandel ik op het twaalfde eens alle overige zenders af en misschien kan het dan wel gebeuren dat ik naar de film « Reds » in het Italiaans kan kijken, ik zeg zo maar iets…
Anderzijds valt het op dat ik juist door het grote aanbod veel oppervlakkiger de programma’s van een aantal zenders doorkijk dan vroeger. Als je dat immers scrupuleus zou doen, dan mag je voor de « bestudering » van je dagelijkse televisieportie rustig een uurtje uittrekken. Om dan nog te zwijgen van mijn vroegere gewoonte om aan de hand van gespecialiseerde televisie-weekbladen een « menu » voor een hele week of zelfs voor veertien dagen op te stellen!
Het zou dus best kunnen dat de stelregel is : hoe groter het aanbod, hoe meer men terugvalt op een aantal vaste waarden…
Voor een groot aantal kijkers blijkt trouwens de vreemde taal ook een grote hinderpaal. De verkoop van schotelantennes om satellietprogramma’s rechtstreeks — dus zonder tussenkomst van de kabelmaatschappijen — te ontvangen is in ons land dan ook minimaal. Een antenne kost al vlug tussen 35.000 en 45.000 fr, maar zelfs bij een verwachte prijsdaling zullen enkel de fanaten hierin geïnteresseerd zijn. Daarnaast moet bovendien ook nog een jaarlijks controlerecht van 1.200fr worden betaald aan de RTT.
De voornaamste satelliet voor ons land is de Luxemburgse Astra, die op 11 december van vorig jaar door een Europese Ariane-raket in de gewenste positie is gebracht. De Astra-satelliet beschikt over zestien transponders (kanalen), waarvan er momenteel twaalf zijn verhuurd. De helft daarvan aan de groep News International van mediamagnaat Robert Murdoch, waaronder Eurosport (zie vorige bladzijde), terwijl Screensport (ook te ontvangen via Astra) in handen is van de concurrerende groep W.H.Smith, je weet wel : die uitgeverij die onlangs dat boek over de islam onder fundamentalistische druk van de markt heeft gehaald.
Astra staat de Belgische kabelmaatschappijen toe deze programma’s gratis te verdelen. Niet uit menslievendheid uiteraard, wel omwille van de grotere aantrekkingskracht voor het werven van publiciteit, waardoor bovendien ook nog de tarieven de hoogte kunnen worden ingejaagd. Toch zijn weinig kabelnetten geïnteresseerd in dit « genereuze » aanbod. Laat nu nog de antenne geen bezwaar zijn, dan is er nog het auteursrecht van 33fr per abonnee en per nieuwe zender dat ofwel ten laste zal vallen van de maatschappij zelf, ofwel dient te worden doorberekend in het abonnementsgeld. Wat alweer een stijging zou betekenen en daar is men ook niet happig op, omdat er nu al mensen zijn die zich door de prijs van een abonnement laten afschrikken. Dat fameuze auteursrecht bedraagt op dit ogenblik b.v. reeds 436fr.
Hoe komt het dan dat b.v. MTV (toch ook een satellietzender, maar dan via Intelsat) wél op de kabel zit, zal u zich afvragen. Wel, omdat in dit geval die rechten worden betaald door de programmaleveranciers. Overigens even tussendoor een klein grapje: reeds in december kreeg ik te horen dat « die nieuwe VTM-zender toch maar niks is : altijd maar popmuziek en nog eens popmuziek » ! Zelfs VTM-medewerkers plegen zich wel eens te vergissen. Zo sprak er iemand over TVM (een Hollandse verzekeringsmaatschappij die o.a. een wielerploeg sponsort) en het wachten is natuurlijk op diegene die het heeft over VMT…
Terug naar de problematiek van de auteursrechten, want het is precies daaraan te wijten dat de Italiaanse openbare omroep, de RAI, van de kabel dreigt te verdwijnen. De Italiaanse regering weigert namelijk het verschuldigde bedrag op te hoesten. In een destijds afgesloten voorlopig akkoord had de RAI weliswaar afstand gedaan van haar eigen rechten, maar nu blijkt dat ze niet zo maar naar eigen goeddunken kan beschikken over de filmrechten. Tegen wie de Italiaanse gastarbeiders in Brussel dan ook juist gingen protesteren was niet helemaal duidelijk.
Toch hebben zij gedeeltelijk hun slag thuisgehaald want alvast in Limburg, de enige provincie waar het probleem echt nijpend is, denkt de kabelmaatschappij Interelectra erover na om dan toch maar voor de rechten op te draaien, anders dreigen zij circa 19.000 abonnees van Italiaanse oorsprong te verliezen… Elders doet het probleem zich uiteraard minder voor. Wie eenmaal een in het Italiaans gedubde film heeft gezien, zal begrijpen wat we bedoelen. Zelf keken we af en toe wel eens naar een regionale wielerwedstrijd en in het begin ook naar de middagprogramma’s waarin de Sabrina’s en de Ciciolina’s elkaar verdrongen. Maar zelfs op Italiaanse schoonheid komt er vlug sleet…

Referentie
Ronny De Schepper, Een kink in de kabel, De Rode Vaan nr.5 van 3 februari 1989

Voor de technische gegevens bij het tot stand komen van dit artikel zijn we dank verschuldigd aan Huib Dejonghe van « De Standaard » (zie foto).