Met de start van een nieuw jaar treden er altijd nieuwe verordeningen in werking. Ik heb zopas nog zo’n lijstje horen aflezen in het radiojournaal en 1615 jaar geleden was dit niet anders (*): toen besloot de Romeinse keizer Honorius dat het maar eens uit moest zijn met die spelletjes van de gladiatoren. Toevallig heb ik in het boek van Hans Vandeweghe “Wie gelooft die renners nog?” gelezen dat deze sjarels zich ook zwaar dopeerden en misschien was keizer Honorius voorstander van “propere” spelen of misschien was het gewoon een nogal laattijdige consequentie van één van zijn voorgangers, namelijk Constantijn die had beslist dat het christendom voortaan de staatsgodsdienst zou zijn. Gedurende bijna negentig jaar zouden de gladiatoren toch nog hun gang kunnen gaan, maar Honorius maakte daar dus op 1 januari 404 een einde aan. Op Wikipedia leer ik trouwens dat deze laatste veronderstelling de juiste is, maar de invoering van de maatregel kon niet echt op veel bijval rekenen. De monnik Telemachus die op deze eerste januari 404 een gladiatorengevecht wou verhinderen, werd door de massa aanwezigen gegrepen en aan stukken gereten.
“Gladiator” de film van Ridley Scott, die op 21 juni 2000 in de Belgische zalen uitkwam, betekende uiteindelijk toch niet de come-back van de zogenaamde “sandalenfilm”, spectaculaire films die zich meestal in de tijd van de Romeinen afspelen. Die droegen sandalen, vandaar de benaming “sandalenfilm”. Alhoewel de Romeinen, behalve in koude streken, geen onderbroek droegen onder hun plooirokje, werd dit spektakel nog nooit vertoond, zodat men dus moeilijk kon spreken van “schandalenfilm”. Maar toch nam men het zekere boven het onzekere en hanteerde men nog een andere, “vrouwelijke” benaming, namelijk de “peplumfilm”, genoemd naar het gewaad dat de vrouwen droegen. Dit gewaad werd in het Egypte van “Pharaoh”, een film uit 1965 van de Pool Jerzy Kawalerowicz, herhaaldelijk afgelegd. De film wilde toen een antwoord zijn op “Land of the Pharaohs” van Howard Hawks uit 1955, waarvoor niemand minder dan William Faulkner het scenario had geschreven. Kawalerowicz is ook nu weer op het succes van “Gladiator” gesprongen en kondigt een derde versie van “Quo vadis?” aan. Maar, zoals Robbe De Hert zegt: “Films die zich afspelen in het Romeinse tijdperk doen mij altijd denken aan The Flintstones. Ik hou daar niet van.” (Stepsmagazine van oktober 1991)
Ronny De Schepper
(*) Alle gekheid op een stokje natuurlijk, want in 404 was 1 januari nog niet het begin van het nieuwe jaar in Rome, noch elders op de wereld. Wikipedia laat een beetje in het midden, wanneer nieuwjaar dan wel viel, want zij merken pas during the Middle Ages op dat under the influence of the Christian Church, many countries moved the start of the year to one of several important Christian festivals – December 25 (the Nativity of Jesus), March 1, March 25 (the Annunciation), or even Easter. Eastern European countries (most of them with populations showing allegiance to the Orthodox Church) began their numbered year on September 1 from about 988.
In England, January 1 was celebrated as the New Year festival, but from the 12th century to 1752 the year in England began on March 25 (Lady Day). So, for example, the Parliamentary record notes the execution of Charles I as occurring on January 30, 1648 (as the year did not end until March 24), although modern histories adjust the start of the year to January 1 and record the execution as occurring in 1649.
Most western European countries changed the start of the year to January 1 before they adopted the Gregorian calendar. For example, Scotland changed the start of the Scottish New Year to January 1 in 1600. England, Ireland and the British colonies changed the start of the year to January 1 in 1752. Later that year in September, the Gregorian calendar was introduced throughout Britain and the British colonies. These two reforms were implemented by the Calendar (New Style) Act 1750.
January 1 became the official start of the year as follows:
1522 Republic of Venice
1544 Holy Roman Empire (Germany)
1556 Spain, Portugal
1559 Prussia, Sweden
1564 France
1576 Southern Netherlands
1579 Lorraine
1583 United Provinces of the Netherlands (northern)
1700 Russia
1721 Tuscany
dagelijks iets degelijks 