Vandaag is het 95 jaar geleden dat de Nederlandse schrijver Marcellus Emants is overleden.
Marcellus Emants werd geboren in Voorburg op 12 augustus 1848. Afkomstig uit een geslacht van magistraten geeft Emants gehoor aan de wens van zijn vader en studeert rechten. Hij behaalt goede resultaten maar zijn hart ligt bij de kunsten. Hij kan aanvankelijk niet kiezen tussen de muziek (cello), de tekenkunst, het toneel en de literatuur. Het Leidse studentenmilieu mijdt hij, maar met enkele Haagse vrienden vormt hij de literaire kring Quatuor. In hun tijdschrift verschijnen zijn eerste publicaties.
Door de dood van zijn vader wordt hij financieel onafhankelijk. Hij breekt zijn studie af en gaat reizen. In de Alpen blijkt hij zich veel beter te voelen dan in het laagland en hij zal dan ook jaarlijks een bergreis maken. Hij trouwt in 1873 met Christina Magdalena Prins, een verre nicht, die al in 1875 overlijdt.
Emants blijft buiten de stroming van de Tachtigers. Hij deelt hun visie op de autonomie van de kunst, maar voelt zich niet aangetrokken tot hun uitbundige taalgebruik. “Ik heb altijd willen hebben, dat, als ik een boek las, ik zoo min mogelijk van de woorden merkte.”
Emants bewaart een sobere stijl bij een vanuit zijn pessimistische inhoud. Zijn personages zijn allemaal zenuwzieken die hun daden natuurnoodwendig stellen. Ze kennen geen zedelijke normen, geen verantwoordelijkheid. Alles is slecht. De algemene teneur is: we waren beter nooit geboren.
Zijn voorbeelden zijn achtereenvolgens Multatuli (vooral de “Ideeën”), vanaf 1873 Émile Zola en Hippolyte Taine en na een ontmoeting in Parijs in 1880 Ivan Toergenjev.
Emants is vicevoorzitter van de ‘Vereniging tot vereenvoudiging van onze spelling’, en schrijft de roman “Een nagelaten bekentenis”, die niet goed wordt ontvangen (“onderkoeling” volgens Herman Gorter, “droog als zand”, aldus Kees Fens), maar honderd jaar later wordt-ie wel tot een toneelvoorstelling bewerkt door toneelgroep Centrum met in de hoofdrol Jacques Commandeur.
Hij hertrouwt op 10 juni 1880 met de spiritiste Eva Verniers van der Loef, die in 1887 een roman publiceert onder het pseudoniem Nessuno: Jonkheer Beemsen. In 1900 sterft ze. Op 5 juli 1904 huwt hij met de Duitse actrice Jenny Kuhn. Samen krijgen zij een dochter, Eva Clara Jenny, die zich later Lilith noemt, naar het gelijknamige verhalende gedicht van haar vader uit 1879. Nochtans had Emants zich in de bundel “Afgestorven”, bestaande uit drie novellen (“Spreken”, “Zwijgen” en “Dood”) en één eenakter (“’t Kind”), uitgesproken tegen elke vorm van voortplanting (“kinderen maken is onverantwoord”). Anderzijds had hij op een bepaald moment zelfmoordneigingen, maar hij deed het niet omwille van zijn levensverzekering (m.a.w. hij deed het niet omwille van zijn kind).
In de jaren van de Eerste Wereldoorlog voelt hij zich in Nederland opgesloten. Als de vrede daar is treft hij voorbereidingen om zich in Zwitserland te vestigen. Op 2 maart 1920 verlaat hij definitief Den Haag. In Zwitserland verblijft hij beurtelings in hotels, kuuroorden en sanatoria. Vrijwel direct krijgt hij gordelroos, gevolgd door enkele beroertes. Hij sterft op 14 oktober 1923 in het Grand Hôtel van Baden en wordt op 20 oktober 1923 in Den Haag op de Algemene Begraafplaats ter aarde besteld. Op zijn grafsteen heeft hij laten aanbrengen: “Beklaag nooit de verloste uit de krankzinnigheid die leven heet.”
Ronny De Schepper
(met dank aan Wikipedia voor de biografische gegevens)
Referentie
Pierre Dubois, Marcellus Emants, een schrijversleven, 1964.
dagelijks iets degelijks 