Vandaag is het tien jaar geleden dat de Amerikaanse schrijver James Crumley is overleden. Antwerpenaar Guido Nuyts, “beheerder” van de N.V.Volksuitgaven, schreef in 1980 uitzonderlijk een recensie over één van zijn boeken in De Rode Vaan.
James Crumley al van gehoord ? Hij woont en schrijft nochtans in Karnes County Texas, Montana en op alle wegen gedrapeerd tussen beide Amerikaanse staten. Een schrijver op drift dus. Doch niet zomaar de eerste beste. Tot hiertoe behoort hij (gelukkig) nog niet tot die klasse van eentonige veelschrijvelaars.
In 1976 zag zijn eerste werk « Once to Count Cadence » het levenslicht. Met zijn « uiteraard » tweede prestatie getiteld « The Wrong Case » betrad hij onmiddellijk het moeras der « thrillers » zonder er nochtans in te verzinken. Alzo bevestigde hij zich onbetwistbaar als een der voortzetters op niveau van de Californische school der Amerikaanse hardboiled misdaadauteurs (je weet wel, met als vaste leermeesters de onvergetelijke Dashiell Hammett, Raymond Chandler en iets later Ross MacDonald). Zij die de onkreukbare held(en) creëerden, alom tegenwoordig in de meest rottige omstandigheden van moord en corruptie, ten gepasten tijde de nodige humoristische noot debiterend, hoe treurig hun « zijn » ook was.
Wat nu de voortzetter ervan, James Crumley, betreft, we genoten voor u en voor onszelf van « De laatste echte kus », zijn derde werk, waarin hij wel enigszins afstapt van de blauwdruk Hammett-Chandler-MacDonald. Dat is zijn recht. Het dolle verhaal handelt over de oude ondefinieerbare Grote Vriendschap, feestjes, massa’s bier, drummen whisky en schuine dichterlijkheid trotserend.
Door (berekend) toeval wordt onze man voor bijna geen geld op het spoor gezet van een sedert jaren zoek geraakte meisjespuber van 16, begiftigd met erotomane eigenschappen, zonder de stempel van slefferende griet met slaapkamerogen op haar te drukken. Het lag dan ook voor de hand dat deze onverschillige schoonheid een aardig stel mannenhoofden op hol bracht en de onvermijdelijke jaloersheid bij zekere vrouwen wekte.
Uiteraard moet zulk een stuk in aanraking komen met schurftige kerels zonder vijf cent waardigheidsgevoel, juist slecht genoeg om naar haar hand te zetten. Een aardig uitgekookt rekenmachientje dus.
Onze vriend, de jager, loopt zich tijdens zijn zoektocht het vuur uit de sloffen alsof zijn zielezaligheid ervan afhangt, enkel gedreven door die vermoedelijke vriendschapsrelatie tussen hem en de ondertussen flink opgegroeide eros. Dikwijls slingerend van de drank en behept met dat onbewust diep menselijk relatiegevoel, doorkruist onze olijke ridder de staten California en Oregon in zijn El Camino op zoek naar deze onbekende. Maar behoort zij nog wel tot de levenden ?
Exuberant spetterende dialogen op Chandlers wijze schenken de lezer allergenoeglijkste binnenpretjes. Zeker wanneer onze vriend(en) getuigen van een pak (valse) flinkheid doorspekt met bombastische worstelpraat. Bijna levensecht.
Wanneer je het boek leest ervaar je de hele bedoening alsof je erbij staat als bevoordeeld, actief toeschouwer. Je kunt je niet van de indruk ontdoen het verloop van het verhaal te kunnen beïnvloeden, zeker wanneer de auteur zijn helden in hun dialogen tekeer laat gaan zoals Gabriël op zijn bazuin. Hopelijk zong mijnheer James Crumley hier niet zijn hoogste lied.
Gelukkig voor de lezer, gaf uitgever Crime de la crime u een vertaling mee vol zwier, feeling en fantasie.
Voor de liefhebber een allergenoeglijkst boek dus, vol runderachtige hartstocht, spanning, seks en sekseloosheid, en een einde. Geen opgeschroefde plot, maar een plausibel einde. Eventueel jankend zelfmedelijden schrijven we op de debetzijde van de onvoldane lezer.
Guido Nuyts
dagelijks iets degelijks 