Veertig jaar geleden: eerste uitzending van “Het Kraaienest”

Het is vandaag veertig jaar geleden dat de eerste aflevering van “Het Kraaienest” werd uitgezonden op de BRT. Daarom had ik voor De Rode Vaan een gesprek met Marleen Bergen in onze rubriek “Aan het lijntje”.

« Het Kraaienest » zou hier boven moeten staan, meent Marleen Bergen, producer van dit radioprogramma. Eigenlijk vond ze het maar naar dat zij er werd uitgepikt. Een zanger is een groep, zong Wannes van de Velde ooit, en een radioprogramma ook, voegt Marleen daaraan toe. Maar allé, « Het Kraaienest aan het lijntje » dat gaat toch niet zeker ? Als het nu nog « Eén vloog over het Kraaienest » was…
— In tegenstelling tot de nieuwsberichten en de BRT-top 30 denk ik niet dat « Het Kraaienest » zo bekend is bij onze lezers. Even een toelichting misschien ?
M.B. : We kruipen in ons nest, elke zaterdag tussen 10 en 12 op BRT 1. De ondertitel is « een algemeen maatschappelijk magazine », wat betekent dat wij eigenlijk een nogal ruim werkterrein hebben, laten we zeggen alles wat min of meer actueel is, maar niet direct politiek. Dat zijn dan onderwerpen die verband houden met leefmilieu, vrouwenemancipatie, relaties en welzijn, arbeid en werkloosheid, jongeren, gezondheidszorg, onderwijs, ontwikkelingssamenwerking…
— Stop, stop, we hebben maar twee kolommen ! Zeg me liever eens op welke basis u die onderwerpen selecteert.
M.B. : Elke maandagochtend hebben we redactievergadering, waarbij de vier full-time medewerkers (daarnaast hebben we nog iemand die voor muziek en regie zorgt en een occasioneel medewerker) een aantal onderwerpen aanbrengen waarvoor hij of zij belangstelling heeft. Dan bekijken we of het interessant is, wat vooral inhoudt of we het interessant kunnen verwerken, want je zit altijd met het probleem dat je mensen moet vinden die het een beetje kunnen verwoorden. We zitten dus wel op de actualiteit, maar nemen wat meer afstand zodanig dat we wat meer tijd hebben om op een aantal dingen dieper in te gaan.
— Een gesproken weekblad als het ware ! En met dat voordeel dat er door de luisteraars onmiddellijk kan worden gereageerd…
M.B. : Ja, wekelijks is er één thema waarop telefonisch kan worden ingespeeld. Het is de eerste reportage na tienen, ze duurt ongeveer twintig minuten en het is meestal een nogal controversieel onderwerp omdat je interessante reacties moet zien bijeen te krijgen. Om elf uur wordt de telefoonlijn afgesloten en wordt er een montage gemaakt van een zestal telefoons die representatief zijn voor wat we die ochtend binnenkregen. Dat komt dan om kwart voor twaalf aan bod, begeleid door commentaar van een zogenaamde deskundige. Nu, dat hoeft niet bepaald een hooggeleerde universiteitsprofessor te zijn. Als het over echtscheiding gaat, kan dat net zo goed iemand zijn die het allemaal heeft meegemaakt.
— Net wat u zegt. Waarop wordt er overigens het meest gereageerd ?
M.B. : Dat maakt weinig verschil. Heel vreemd eigenlijk. Wijzelf hadden gedacht dat onderwerpen zoals ontwikkelingssamenwerking wel moeilijker zouden liggen. Maar de ervaring leert ons dat we voortdurend aan het maximum van 25 telefoontjes per uitzending geraken. Meer kán je er gewoonweg niet doen.
— Krijg je naarmate de crisis verscherpt meer echte noodoproepen binnen ?
M.B. : De mensen kunnen ook ná de uitzending bellen. Dat is dan meestal met een wat ingewikkelder persoonlijk verhaal.
— Zegt u dan : nou bedankt, mooi verhaal, of gaat u daar ook iets voor doen ?
M.B. : Ik ben natuurlijk geen maatschappelijke assistente, hé, en op één uitzondering na mijn collega’s ook niet, maar als je aan een onderwerp hebt gewerkt heb je meestal wel wat documentatiemateriaal en wat verwijsadressen. Die service proberen we wel te geven.
— En onze service bestaat er op het einde van dit lijntje meestal in dat je een beetje publiciteit mag maken voor je product…
M.B. : Ik zal me beperken tot de telefoononderwerpen. Op 10 september gaan we in op de vraag in hoever echtscheiding sociaal aanvaard wordt. Op 17 september kijken we wat de gevolgen zijn voor de maatschappij van het feit dat er bij ons een systeem van politieke benoemingen bestaat. En op 24 september vragen wij ons net zoals jullie vorige week af of werken wel gezond is, de beroepsziekten dus. Op 1 oktober dan zitten we op het Radio- en TV-salon te Antwerpen, met publiek dus, en het telefoonthema van die week is onderhoudsplicht van kinderen t.o.v. hun ouders.
Dat de kraaien het uitbrengen!

Referentie
Jan Draad, Marleen Bergen aan het lijntje, De Rode Vaan nr.37 van 1983