Roger Waters wordt 75…

Vandaag wordt Roger Waters, vooral bekend als bassist van Pink Floyd, 75 jaar. Waters werd geboren vijf maanden voordat zijn vader als tweede luitenant sneuvelde bij de geallieerde landing bij Anzio in Italië. Eric Fletcher Waters was oorspronkelijk leraar, en was communist en pacifist. Het verlies van zijn vader had een grote invloed op Waters’ leven en veel van zijn teksten zijn antimilitaristisch getint. Het album The final cut is opgedragen aan zijn vader.

De basis van Pink Floyd werd in het begin der jaren zestig gelegd te Londen, waar drie leden (bassist Roger Waters, toetsenist Rick Wright en drummer Nick Mason) van het latere kwartet samen studeerden aan de academie voor architectuur. Met wisselende bezetting spelen ze voornamelijk rhythm’n’bluesnummers, de groepsbenaming Pink Floyd stamt nog uit die tijd, want die refereert naar de voornamen van twee Amerikaanse bluesmuzikanten, Pink Anderson en Floyd Council.
SYD BARRETT
Deze benaming is nog afkomstig van gitarist Roger “Syd” Barrett (een vroegere benaming was o.a. The T-Set, niet te verwarren met de bekende Nederbietgroep), maar toch is hij ervoor verantwoordelijk dat het uitzicht van de groep totaal verandert, als hij met drugs gaat experimenteren. Zijn songs en gitaarspel ondergaan er de invloed van, zodat Pink Floyd de eerste Engelse psychedeli­sche rockformatie wordt.
In 1967 tekenen ze hun eerste platenfirmacontract en komt “The Piper at the Gates of Dawn” op de markt, genoemd naar een hoofdstuk uit het kinderboek “The wind in the willows” (1908) van Kenneth Grahame. Eigenlijk is dit een soort van parabel die het opneemt voor de zwakkeren en diegenen die niet in staat zijn om voor zichzelf op te komen.
Deze productie ver­sterkt hun faam als underground-groep. Barrett geraakt echter steeds meer verslaafd aan drugs en alles dreigt in het honderd te lopen. Om de problemen op te vangen wordt een beroep gedaan op een extra-gitarist: David Gilmour. In 1968 besluit men op een bepaald moment gewoon om Barrett niet langer te gaan ophalen als er een concert dient te worden gespeeld.
Gilmour voelt zich wat schuldig en produceert nog twee solo-albums met Barrett. In 1972 start Barrett nog de groep Stars op, maar bij het tweede concert duikt hij al niet meer op. Van dan af verdwijnt Barrett van het toneel. Er wordt nauwelijks nog iets van hem gehoord. Merkwaardig genoeg, als zijn vroegere makkers in 1975 met “Wish you were here” (de titel alleen al!) hem hulde willen brengen, duikt hij plotseling weer op in de studio “toevallig” bij de opname van “Shine on you crazy diamond” dat een tribute aan hem wil zijn. Maar sindsdien werd alweer niks meer van hem vernomen. Geruchten deden de ronde dat hij in een afkickcentrum zou verblijven, al bleek achteraf dat hij gewoon bij zijn moeder in Cambridge verbleef, waar hij in de zomer van 2006 op zestigjarige leeftijd aan de gevolgen van suikerziekte overleed.
MINIMAL MUSIC
Na “The Piper” volgt “A saucerful of secrets” dat door de bijhorende lightshow met de fameuze alcoholdia’s definitief de faam van Pink Floyd vestigt. Ook de “ernstige” muziekcritici beginnen zich op dat moment voor Pink Floyd te interesseren, aangezien zij er een popversie in zien van de zogenaamde “minimal music” van Steve Reich en vooral Philip Glass.
De volgende elpee, “More”, vormt de soundtrack voor een drugfilm van Barbet Schroeder, waarna met “Ummagum­ma” Pink Floyd in 1969 een round-up brengt van hun beginperiode, onmiddellijk gevolgd door het prachtige “Atom heart mother” (*).
In ’71 is er “Meddle” en een jaar later “Obscured by clouds” maar het is met “Dark side of the moon” (1973) dat ze werkelijk fenomenale verkoopcijfers halen. Toch is niet iedereen even verlekkerd op dergelijke muziek. In onze documentatie troffen we bv. volgende passus aan van de hand van Hilde van Gaelen (in de Gazet van Antwerpen van 10 augustus 1973) naar aanlei­ding van “Pink Floyd in Pompeï”: “We bedoelen niets beledi­gends door te schrijven dat een van de Floyd-nummers wordt gejankt. Dat gebeurt inderdaad door een hond (het betreft “Seamus” uit “Meddle”, RDS). We hoefden er niet eens het hallucinante decor van Pompeï bij om het nare gevoel te krijgen, dat het einde van de wereld nabij is.”
In 1975 is er dus “Wish you were here” met het langoureuze “Shine on you crazy diamond”, maar twee jaar later volgt met “Animals” ontegensprekelijk hun zwakste elpee.
THE WALL
Met “The Wall” gooit Pink Floyd in 1980 het roer volledig om. Van dan af heeft Pink Floyd niks meer vandoen had met de minimalistische beweging. Inte­gendeel zelfs, zoals mocht blijken toen Roger Waters (toch de voornaamste componist van het viertal) dit concept nog eens overdeed ter gelegenheid van de val van de Berlijnse muur. (Dat was overigens op zich reeds een aanfluiting, want buiten het feit dat “The wall” uiteraard “de muur” betekent, hadden de teksten er niets, maar dan ook helemaal niets mee te maken.)

DE BREUK

Op dat moment heeft Roger Waters zodanig het laken naar zich toe getrokken dat er onenigheid binnen de groep ontstaat. In 1983 komt er nog een nieuwe plaat uit, maar die krijgt terecht de benaming “The final cut” mee.
Richard Wright is er op dat moment al vanonder getrokken, maar als ook Mason en Gilmour het aan de stok krijgen met Waters, is hij het die de groep uiteindelijk verlaat, zodat Wright zich opnieuw bij zijn twee companen kan voegen. Dit resulteert in 1987 in de CD “A momentary lapse of reason”. Kon ieder rechtgeaard muziekliefhebber wel inzien dat het hier een commerciële hype betrof, dan is de volgende CD van Pink Floyd (nog altijd zonder Roger Waters) “The Division Bell” in 1994 toch vanuit het niets op nummer één van de Amerikaanse verkoopslijsten verschenen. Op die manier is het te verklaren dat eind 1995 producer Jaz Coleman van Killing Joke nog eens langs de kassa wilde passeren door een aantal nummers uit “Dark side of the moon” en “The Wall” voor klassiek orkest te bewerken en uit te brengen onder de titel “Us and them”. Uitvoerders zijn (zoals dat dan meestal het geval is) The London Philharmonic Orchestra, geleid door Peter Scholes.

Waters ondervond dat hij bij lange na niet zo bekend was als zijn voormalige band. Hij trad op in halfvolle zalen, terwijl de groep profiteerde van de sterke merknaam en Waters lijdzaam moest toezien hoe zijn oud-collega’s volle stadions trokken. De tijdens de tournee gebruikte affichering “Which one’s Pink? ” maakte weinig indruk op het matig opgekomen publiek. Er brak een periode aan van rechtszaken en allerhande juristerij, met als inzet het recht de naam Pink Floyd te gebruiken. Waters claimde het artistieke brein van de groep te zijn, maar Nick Mason en met name David Gilmour voerden aan dat zij ook gezichtsbepalend waren. De rechter stelde Waters in het ongelijk, maar kende hem wel een aandeel in de toekomstige royalty’s toe. Dit voorrecht was al eerder Syd Barrett toegevallen, zij het dan zonder rechtszaak.

Ondanks alle ruzies uit het verleden wist Bob Geldof op 2 juli 2005 de bandleden weer bij elkaar te brengen voor twintig jaar live aid, waarbij David Gilmour nog de meeste moeite had om over zijn weerstanden te stappen. Waters en Gilmour moesten echter beiden erkennen dat hun onderlinge meningsverschillen niets zijn vergeleken met de problemen die de derde wereld kent. Waters gaf daarna te kennen in te zijn voor een tournee met zijn oude bandleden, maar ondanks de fabelachtige bedragen die de ronde deden, hield vooral Gilmour de boot af.

Op 11 juli 2010 treedt Roger Waters voor het eerst sinds Live 8 weer op met zijn vroegere bandgenoot David Gilmour voor een publiek van 200 man. Na deze ontmoeting besluit David Gilmour ook te verschijnen tijdens een van “The Wall” concerten, hij verscheen op 12 mei 2011 in de O2 Arena in Londen. Bij het slotnummer van de show, “Outside the wall” verscheen ook voormalig Pink Floyddrummer Nick Mason met tamboerijn.

In 2018 gaf Waters aan van mening te zijn dat het Oekraïense schiereiland de Krim bij Rusland hoort en steunde hij de annexatie van 2014. Ook vond hij in 2022 dat Oekraïne schuldig was aan de oorlog en dat het westen zijn steun middels wapenleveranties moest intrekken. Zijn politieke uitlatingen riepen weerstand op. Zo werd eind februari 2023 door de lokale overheid van Frankfurt am Main aangekondigd dat een gepland optreden in mei van dat jaar in de Messe Frankfurt vanwege Waters’ politieke standpunten zou worden gecanceld. Wat erger was, ook de geplande optredens van Pink Floyd leden eronder, wat voor David Gilmour opnieuw een vlammende aanval in te zetten, waardoor alle bruggen nu wellicht wel definitief zijn opgeblazen. (Wikipedia)

Referenties
Ronny De Schepper, Met je kop tegen de muur, De Rode Vaan nr.? van 1979
Ronny De Schepper, Voor wie er geen Floyd van snapt, De Rode Vaan nr.8 van 1982

(*) Het vocale gedeelte in deze compositie is ongetwijfeld geïnspireerd op de Psalmensymfonie (1930) van Igor Stravinsky.