Veertig jaar geleden: Vlaanderen weer boven of de dolle avonturen van Raymond van het Groenewoud!

Veertig jaar geleden brachten Raymond van het Groenewoud en zijn toenmalige Millionaires op het Humorfestival van Heist het gelegenheidsprogramma “Omdat ik Vlaming ben”. Hieruit resulteerde de single “Vlaanderen boven” (met op de B-kant “Ik wil je hier bij mij”), waarover prompt een rel ontstond. In De Rode Vaan berichtte ik hierover op de volgende wijze:

Raymond van het Groenewoud, die zich sinds zijn nieuwe show laat begeleiden door The Millionaires (maar wees gerust, we worden nog steeds bien servi), blijft maar controversen uitlokken. Eerst namen de nochtans permissieve Hollanders aanstoot aan “ze komen zelden klaar, mijnheer” (“Meisjes”), maar wanneer de Franse versie (“Merde”) op de markt kwam, begon het gemier nog maar goed. Even later verscheen de uitstekende elpee “Nooit meer drinken” waarop echter het ironisch-racistische “Italianen” stond, wat alweer bij vele mensen in een verkeerd keelgat terecht kwam (ook bij onze lezers). En nu is er een relletje, rel of fikse rel (schrappen wat niet past) rond zijn nieuwe single “Vlaanderen boven” (IBC 4B00T 23747).
Laat ik (**) maar meteen zegggen dat dit een uitstekende single is. Zwaarwichtigheid is alweer zoek, maar dat vind ik reeds lang een pluspunt. De tijd dat ik Dimitri Van Toren zo goed vond omdat ik hem niet verstond (het zal dus wel poëzie zijn, nietwaar?) ligt immers al bijna tien jaar achter de rug. Maar lichtvoetigheid is in dit klompen- en laarzenland nooit kenmerkend geweest en men is blijkbaar weer gestruikeld over bepaalde zinnen in de tekst. Welke het precies zijn, is nog steeds niet duidelijk en daarom drukken we hem hierbij volledig af (**), dan kun je zelf eens gissen.
Overigens staat op de keerzijde van de plaat “Ik wil je hier bij mij” en in de nieuwe show van de kersverse miljonairs wordt dit naar voren gebracht als een parodie op een communistisch militant. (Benieuwd of ze dat op het Feest van de Rode Vaan ook zullen doen…) Wij zouden dus ook in onze wiek kunnen geschoten zijn, maar zo zijn wij niet: (1) op de single zelf is van die contekst niets te merken; (2) wij laten Raymond graag zijn ietwat late puberfrustraties afreageren (zijn ouders waren, en zijn wellicht nog, communist).
Wat is er nu juist gebeurd? Vorige week werd alweer een aflevering van Dolle Dinsdag opgenomen. Raymond en zijn miljonairs waren met “Vlaanderen boven” hekkesluiters. Zij hadden zich in gekke pakken gestoken, waarbij vooral de imposante bassist Mich Verbelen in parakostuum (juist terug uit Shaba?) opviel. Ondanks het feit dat de zaal gewoontegetrouw uit het soort publiek bestond dat “lievelingen van Vlaamse meisjes” e.d. in stand houdt, hadden zij door het aanstekelijke ritme en de grappige podiumact een groot succes.
Wie hier echter niet mee ingenomen was, was producer Bob Boon. Daar hij de repetities niet had meegemaakt, wist hij niet waaraan hij zich kon verwachten. Het was dus “te laat”, het werd ingeblikt. Maar, waar een wil is, is een weg: in de loop van de week kreeg de platenfirma bericht dat de betreffende opname uit het programma zal worden geknipt. Een reden werd niet gegeven. Men vermoedt dat de tekst “iets” bevat dat mijnheer Boon niet is bevallen. Men vermoedt dat ook de act als zodanig – en dan vooral het parakostuum van Mich – dit nog heeft geaccentueerd. Men vermoedt tenslotte dat mijnheer Boon vooral zou willen voorkomen dat zijn schoonbroer geshockeerd zal worden. Inderdaad, naar het schijnt is minister Chabert de kwetsbare relatie in kwestie.
Maar de miljonairs laten het er niet bij zitten. Aan de telefoon bekloeg Jean Blaute (multi-instrumentalist, producer, componist, miljonair) zich over het weinig democratische kraakter van de maatregel, temeer daar men het nummer reeds met groot succes had uitgeprobeerd op bals, wat dus bewijst dat “het Vlaamse volk” (of wie gaat er anders naar een bal?) zich niet gekwetst voelt door het lied. En ook stipte hij terecht aan dat het natuurlijk een verschrikkelijke geldverspilling is (men weet wellicht wel dat elke minuut televisie ontzettend duur is).
Van het Groenewoud van zijn kant is van plan een aangetekend schrijven te richten aan de raad van bestuur van de BRT om op een vriendelijke wijze toch een aantal openhartige vragen te stellen. Zo o.m. waarom de opname geknipt werd? Waar de normen in zo’n geval liggen? (Zijn die vastgelegd of willekeurig?) En waar de elementaire beleefdheid blijft? En tenslotte: heeft een zanger in zo’n geval “recht op antwoord”?
Allemaal vragen dus, waarop ook wij (***) graag een duidelijk antwoord zouden krijgen. Want wij kunnen best begrijpen dat Raymond zijn “zomerhit” wil redden (als de plaat “mag” gedraaid worden, wordt ze dat immers zeker en vast) maar ons interesseert toch meer de veralgemening van de problematiek.
Waarschijnlijk bevindt de plaat van Raymond zich nu in dezelfde lade als “Les Flamingants” van Jacques Brel en “Jezus Redt” van Robert Long enz. Voorwaar, ik zeg u, als dit schuifje ooit wordt opengetrokken, dan mogen we een goed programma verwachten op de BRT! (****)
“Vlaanderen boven” werd ook op de live-elpee “Kamiel in België” gezet. Ondanks de uiterst slechte klankweergave, was het live reeds een knap stukje op televisie. We begrijpen nu echter wel Raymond die toen hij aangezocht werd om ingeschakeld te worden in het IMAVO-programma (Belgijn de Tovenaar) met een live-opname van “Vlaanderen Boven” weigerde, omdat hij vreesde dat de klankopname hem onrecht zou aandoen.
Enige tijd later zaten we alweer midden het lijzige Beurspubliek – voor de gelegenheid als punk verkleed; zij, niet wij, slimmeke – te (proberen) genieten van de nieuwe show van Raymond. Heel “Nooit meer drinken” werd erdoor gehaald (niet steeds op hetzelfde niveau, “Crazy Pub” en “Bij elkaar” b.v. gingen een beetje af, maar “White Lady” daarentegen, op de elpee een “zwakker” nummer, werd nu een absoluut hoogtepunt), behalve “Italianen” omdat de Italiaan die zou uitleggen dat dit géén racistisch lied was, niet kwam opdagen. Een aangekondigde stripteaseuse evenmin trouwens.
Maar goed, dat de kritiek op “Italianen” is ààngekomen, bleek uit een (matte) parodie op “echte” communisten en uit een (iets betere) persiflage van Raymond als Vlaams-Nationalist. Ook de talk-show (Johan! Johan!) over zijn toekomstige vertrek naar Frankrijk (dat er overigens nooit gekomen is) bleef ondermaats. Raymond is echter het best in kleine terloopse spitsvondigheden, zoals de Ed Kooyman-parodie. Aan de toog kon je naderhand dan ook horen dat het “technisch perfect” en “kwalitatief van een hoog gehalte” was e.d.m., maar waarom waren ze dan g.v.d. niet wat enthousiaster tijdens het optreden! Waarmee we maar bedoelen wat we bedoelen.

Ronny De Schepper

(*) Ik heb elders al gezegd, dat wij in De Rode Vaan de wij-vorm hanteerden en dat daarover was nagedacht (zelf gebruikte ik de wij-vorm ook voor mijn artikels voor De Voorpost, maar dat was misschien eerder uit gewoonte, want hier kan nauwelijks sprake geweest zijn van een “ideologische fundering”). Aangezien ik bij het op mijn blog plaatsen deze wij-vorm steevast naar de ik-vorm ombuig (net zoals ik de toenmalige “progressieve spelling” automatisch aanpas), zal het de lezers niet opvallen, maar hier gebruikte ik dus wél de ik-vorm. Wellicht omdat niet iedereen (lees: televisieredacteur Lode De Pooter op de eerste plaats) het eens was met mijn mening.
(**) Dankzij de medewerking van Raymonds muziekuitgeverij Universal Songs.
(***) Nu wel degelijk de redactionele wij-vorm.
(****) Ondertussen is dit “schuifje” wel degelijk “opengetrokken” (Bob Dylan had immers gelijk toen hij voorspelde dat “the times they are a-changin'”). Meer zelfs, sinds Bert Anciaux als minister van cultuur is het lied zelfs als een soort alternatieve “Vlaamse Leeuw” gaan fungeren. Daardoor ging het satirische karakter van het nummer wel een beetje de mist in, zeker nadat in latere versies sommige regels alsnog werden aangepast…

Referentie
Ronny De Schepper, Vlaanderen weer boven! De dolle avonturen van Raymond, De Rode Vaan, 29 juni 1978.

P.S. Op 11 juli 2016 bracht Raymond een nieuwe versie uit van “Vlaanderen boven” met daarin een vergelijking van Vlaanderen met nazi-Duitsland (“met de moslim als jood“). Dit was zo dom, zo onbeschoft, zo achterbaks dat ik enkel de slotwoorden van Humphrey Bogart in “Casablanca” kon parafraseren: “Raymond, I think this is the end of a beautiful friendship.”
Vergelijkingen met de jaren dertig zijn sowieso altijd beter te vermijden, maar als men die vergelijking dan toch al meent te moeten maken, zijn de moslims uiteraard niet te vergelijken met de joden, maar juist met de nazi’s, zoals Wim Van Rooy in zijn boek duidelijk heeft aangegeven. Het verwondert me zelfs dat de anders altijd zo vlug op de tenen getrapte joodse gemeenschap hiertegen nog niet heeft geprotesteerd.
“De fundamentele gelijkenissen tussen het nationaalsocialisme en de islam zijn: Führerprinzip (onaantastbaarheid van profeet en dogma), übermenschlich (herrenvolk-principe middels de ‘oemma’), totalitair (islamitische wet of sharia), expansief-oorlogszuchtig (jihad), de vrouw als broedmachine en Jodenhaat (en dan vergeet hij nog de haat tegenover homo’s, RDS). Maar dat betekent (gelukkig) uiteraard niet dat elke moslim een nazi is, net zoals ook niet elke Duitser of zelfverklaarde Hitler-aanhanger een totalitaire Jodenhater of -moordenaar was. We weten echter wat relatief kleine groepen die hun ideologie serieus nemen kunnen aanrichten.” (Wim Van Rooy)