Wie de succesrijke film “Shakespeare in love” heeft gezien (foto), heeft daaruit wellicht het best onthouden dat het spel van de geslachten in Shakespeares tijd vreselijk ingewikkeld was. Op het toneel, wel te verstaan. Er was de verordening dat alleen mannen toneel mochten spelen, zodat automatisch alle vrouwenrollen door mannen (knapen als het meisjes betrof) dienden te worden gespeeld. Kwam daarbij dat een geliefkoosd procédé op de scène travestierollen waren. Dat wil dus zeggen mannen die vrouwen spelen of vrouwen die mannen spelen. Met dien verstande uiteraard dat die vrouwen die mannen moesten spelen eigenlijk wel degelijk mannen wàren, gezien die verordening. Bent u nog mee? In zowat alle komedies van Shakespeare komt dit procédé voor, maar nergens is het zo complex als in “As you like it”, dat we vijftig jaar geleden hebben behandeld in de lessen van prof.Schrickx (of was het bij zijn assistent Jo De Vos?)
STRUCTURE
Act I: exposition (information, initial situation)
the two main characters (Rosalind and Orlando) are introduced
beginning of their love story (I,2)
Act II: the development of the plot
place: mainly in Arden (contrast with the court)
new love story (II,4): Silvius and Phebe
Act III: Höhepunkt (series of crises)
confrontation between Orlando and Rosalind (III,2)
contrasting views of life
development of the love theme between the couples:
T.S. and Audrey (III,3)
Rosalind (III,4)
Silvius and Phebe (III,5)
Act IV: reversal of fortune
Act V: marriage all around
VERSE/PROSE
Act I,1: entirely in prose (purpose: sets out a situation)
2: starts in prose (technical, dramatic use), followed by verses to express the language of the court
3: Celia and Rosalind talk in prose, when the duke arrives they switch to verse
Act II,1: verse in order to create a pastoral atmosphere in the forest of Arden (*)
2: verse (because we go back to the court)
3: prose
4: Rosalind and T.S. speak in prose, but they change to verse when they address the shepherd
5: prose
6: prose (but verses express the misery of the old man)
7: verse (to create a romantic atmosphere)
From Act III onwards: nearly everything in prose (except IV,3), because prose is much more the language of criticism and serves as a vehicle for commentary on romantic love; it offers the writer more freedom for puns, although verse can also confer a comical effect (e.g. in proverbs)
Announcements are usually made in verse (iambic pentameters)
SONGS
First (II,4): to establish the pastoral setting and tone
vs.47-56: the version of Jaques (criticism on the song of Amiens)
Second (II,7): Amiens expresses his admiration for pastoral life in comparison to the court (theatrical value: it gives Orlando time to eat)
Third (IV,2): compare to the first song (this is a song about cuckoldry)
Fourth (V,3): song about love (introduced after the arrangements between the lovers)
theatrical function: the passage of time
adds to the atmosphere (reference to nature)
Fifth (V,4): “hymen” (belongs to the final ceremony of the play)
a masque to round of the play
Conclusion about the function of the songs
1.they contribute to the atmosphere
2.they reinforce the themes
3.technical functions
THE CHARACTER OF ROSALIND
She seems a rather conventional romantic heroine, but she criticizes all sorts of things by mocking them:
1.traditional wooing;
2.romantic love;
3.idealization, especially as far as beauty is concerned (she mocks the shepherd);
4.the idea that a man could die for love;
5.melancholy (Jaques!);
6.Elisabethan travelers;
7.when she becomes aware that Phebe’s in love with her, she points out the defects of a woman in such a way that only a woman can do it.
Nonetheless she can be passionate and romantic herself (when she’s talking to Celia) and her language is direct and sententious (full of puns).
Ronny De Schepper
19 november 1970
(*) Catherine Heremans gaf destijds een speciale les over “the function of the forest of Arden”.
dagelijks iets degelijks 
Oorspronkelijk stond hier “Ardennen”, maar dat was uiteraard een domme verschrijving, waarop ik opmerkzaam werd gemaakt door Sam Bogaerts. En die had natuurlijk recht van spreken, zoals mag blijken uit een gesprek tussen Lieven Vandenhaute en Pol Arias in februari 2001 op studio Brussel:
– Ook bij de Bloedgroep van Malpertuis te Tielt is er een stuk van Shakespeare, “As You Like It” in een regie van Sam Bogaerts. Ook hier is er duchtig gefoefeld met het stuk, hè! (de vorige recensie ging over “Amlet” van Decorte)
– Wel ook hier is het één en ander weggelaten in die komedie. De voorstelling duurt hier ook maar zo’n anderhalf uur. Maar toch gaat Sam Bogaerts op een veel meer geraffineerder manier te werk.
– Het is niet de bedoeling om te simplifiëren?
– Nee, hij verwerkt bijvoorbeeld heel veel taalvarianten van heel veel dialogen naar heel volkse, maar allemaal met een verrassend hoog polemisch karakter en vol met pittige, speelse vondsten. Nu moet ik zeggen, die taalwisseling heeft met het verhaal ook zelf te maken. Ik ga niet proberen dat na te vertellen. Dat is onbegonnen werk in dat stuk, “As You Like It”, dat hier de titel meekrijgt van “Prinsessen in de Bossen”. Maar het gaat over heibel aan het hof met edellieden die in de bossen gaan wonen. Bij Shakespeare is dat het Ardense woud. Twee prinsessen die zich als man verkleden en dan samen met de zot van de koning die edellieden achternagaan in dat bos. Al die mensen komen daar dan nog herders en herderinnetjes tegen. Een heel gedoe van iedereen die elkaar in dat bos op het lijf loopt.
– Kortom, er zijn prinsessen maar dat zijn mannen die zich als vrouw verkleden.
– Die zich als vrouw verkleden, dat zijn eigenlijk vrouwen. Bij Shakespeare waren dat mannen die zich als vrouw moesten verkleden en die zich dan weer als man verkleden. Dat was nogal een rare bedoening want in die tijd van Shakespeare mochten vrouwen niet op het toneel.
– Jaja, dus dat was een man, die speelde een vrouw, die zich als man verkleedde, bij Shakespeare.
– Ja, en het rare is bij Bogaerts … die gaat dat nog eens driedubbel verwerken, want die zorgt voor heel veel verwarring. Hoe moet ik dat zeggen — ja, je kan verschillende thema’s in dat stuk zien. Er is een botsing van mensen van de stad met die van het platteland. Je ziet ook hoe mensen letterlijk en figuurlijk vergroeien met de natuur, anderen weer niet. Er duikt ook nogal wat gefilosofeer in op, maar met veel relativering. Maar het hoofdthema is toch wel: snakken naar liefde en het heel impulsief reageren erop. En dat schept heel veel verwarring met die vrouwen die zich als man verkleden en die mannen die zich als vrouw verkleden. Je weet op het einde niet meer wie met wie vrijt. Is er nu een man met een vrouw aan het vrijen of een vrouw met een man of dan toch een man met een man. Dus bij Shakespeare raak je al bijna de tel kwijt maar in deze voorstelling word je er gewoon knettergek van want die sluwe vos van een Sam Bogaerts, die drijft de verwarring ten top door personages van mannen te laten spelen door vrouwen en omgekeerd. Die gaan zich dan weer als man of vrouw verkleden.
Je voelt het al, je weet het niet meer, je krijgt dubbele of driedubbele verkleedpartijen met als resultaat dat dit één van de meest subversieve Shakespeare-voorstellingen is die ik ooit gezien heb. Ik moet toegeven, het is een voorstelling waarin de ene vondst de andere wegduwt, scène na scène. Er zijn heel veel scènes in dat stuk. Je ziet de fantasie triomferen, met heel eenvoudige middelen ook. Soms zit je te denken: zo moet het in de tijd van Shakespeare ook gegaan zijn, gewoon spel, verkleedpartijen, schitterende taalfondsen, een paar struiken en je denkt dat je in een bos zit. Even zelfs een echt kampvuur met drie lagen errond, echt fascinerend om te zien. Dat alles in schemerdonker, met een rood gordijntje dat telkens naar beneden komt en terug opgaat en waarachter telkens nieuwe verrassingen opduiken. ’t Is mooi groepswerk met zelfs nog studenten erbij maar ook toch wel enkele straffe uitschieters zoals bijvoorbeeld Jobst Schnibbe als prinses. Niet te geloven!
– Jobst Schnibbe als prinses?
– Ja, niet te geloven met hoge naaldschoenen aan. Het is onthutsend!
– Onthutsend?
– Jaja, vooral Tania Van der Sanden als de zot!
– Ik wist dat die Tania van der Sanden enorm veel kan bekken op de televisie. Ze is de moeder in Vaneigens.
– Maar wat ze hier doet, dat is toch wel werkelijk buitengewoon. Ik zou zeggen Sam Bogaerts geeft hier gewoon les in theatermaken. Hoe hij dat stuk herschreven en geactualiseerd heeft, het zelfs en passant filosofisch duidt, hoe hij dat springlevend, geestig en amusant weet te houden. Ik lik daar mijn vingers bij af. Wat een theaterplezier, zou ik zeggen…
LikeLike